Dla wielu uczniów tylko jedna rzecz jest gorsza od czytania literatury i poezji polskiej: pisanie o literaturze i poezji polskiej.
Jeśli jesteś studentem uniwersytetu, opisanie znaczenia i wątków tych klasycznych dzieł może nie być takie trudne. Jednak dla nastolatków, z ograniczonym doświadczeniem życiowym, pisanie o moralności i filozofii może być nieco trudne… ale nie niemożliwe.
Najważniejszym powodem, dla którego uczniowie piszą wypracowania, jest rozwój umiejętności krytycznego myślenia.
Nowoczesne metody komunikacji pozwalają na krótkie impulsy myślowe, szybko przepisywane na maszynie. Te komunikaty nie oferują głębi argumentacji; tylko reakcję na to, co napisali inni. Dla kontrastu pisanie wypracowań wymaga głębokiego przemyślenia i logicznego przedstawienia argumentów.
Drugim powodem pisania wypracowań jest nauka zwracania się do odbiorców.
Jeśli więc myślisz o pisaniu wypracowania jako o szansie na wprowadzenie swoich pomysłów w świat, praca staje się mniej irytująca i bardziej wymagająca... prawda?
Superprof przyjrzy się, jak stawić czoła temu wyzwaniu i uzyskać najlepsze oceny.
Planowanie wypracowania
Wygląda na to, że każdego dnia na Twitterze (X) toczy się nowy spór między znanymi osobistościami. Oczywiście nie jesteśmy wtajemniczeni w całą debatę; wszystko, co widzimy, to krótkie wiadomości tekstowe. Mimo to wystarczą, aby udowodnić, że publiczne kłótnie to chaotyczna i zdezorganizowana okoliczność.
Jeśli sam zamierzasz wdawać się w dyskusje, przynajmniej zachowaj trzeźwość myśli.
Oczywiście wypracowanie to nie dyskusja, prowadzona między dwoma stronami, ale i tak musisz zbudować i przedstawić szereg argumentów. Aby zrobić to dobrze, musisz zaplanować, co chcesz powiedzieć.
Na szczęście treść polecenia przedstawi Ci konkretne aspekty dzieła literackiego, które warto analizować i o których trzeba napisać. Takimi aspektami może być konkretny wątek, nastawienie lub myśli postaci, a nawet konkretna scena.
Zanim zaczniesz, przypomnij sobie tekst dzieła. Następnie zapisz wszystkie kluczowe punkty i pomysły, które masz, a które odnoszą się do treści polecenia, w dowolnej kolejności – w jakiej kolejności powinieneś przedstawić swoje pomysły, dowiemy się później.
Pamiętaj, że nie powinieneś tak po prostu powtórzyć historii własnymi słowami. Wypracowanie nie jest też przedstawieniem opinii innych ludzi. Twoi odbiorcy szukają Twoich pomysłów, a nie kopiowania oklepanych przykładów.
Myśl o tym, kto przeczyta Twoje wypracowanie, ma kluczowe znaczenie dla sposobu, w jaki je napiszesz. Postaw się w sytuacji swojego nauczyciela: jak możesz wyróżnić się wśród stosu wypracowań, który przeczyta?
Czytelność jest kluczem. Jeśli nie rozumiesz własnego wypracowania, możesz być pewien, że inni też nie zrozumieją.
Czytelność wykracza poza poprawną pisownię i właściwą konstrukcję zdań; obejmuje też: logiczny przepływ pomysłów zaaranżowany tak, aby przyciągnąć czytelnika. W tym celu musisz mieć solidną lub przynajmniej nowatorską hipotezę i zbudować wypracowanie tak, aby czytelnik nie mógł się doczekać, aby dowiedzieć się, co zawiera następny akapit.
Planowanie nie dotyczy jedynie samego wypracowania; to istotna część powtórki materiału z literatury polskiej przed jakimkolwiek egzaminem.
Struktura pracy pisemnej
Kiedy zebrałeś już swoje argumenty, możesz rozważyć ułożenie ich od najbardziej do najmniej ważnego (i odwrotnie) lub od najbardziej do najmniej przekonującego (i odwrotnie).
Pamiętaj, że niektóre komisje egzaminacyjne oczekują od Ciebie odpowiedzi na pytania w kolejności, w jakiej pojawiają się w poleceniu. Na przykład, jeśli Twoje pytanie brzmi: „Jakie są motywy, jak przebiegają i jaki mają wpływ na głównego bohatera?”, Twój pierwszy akapit powinien dotyczyć motywów, drugi – ich przebiegu, a trzeci – ich wpływu.
Na egzaminach możesz spotkać się z dolnym i górnym limitem słów. Na maturze z języka polskiego na poziomie podstawowym wymagana minimalna długość wypracowania to 300 wyrazów.
PJeśli przygotowujesz się do matury i nie wiesz jak to zrobić, warto skorzystać z korepetycje język polski matura.
Dobre przemówienie powinno być jak kobieca spódnica: wystarczająco długie, by pokryć temat i wystarczająco krótkie, by wzbudzić zainteresowanie.
Winston Churchill
Zastąp „spódnicę” akapitem, a uzyskasz idealny układ odniesienia dla jego długości.
Zbyt długie akapity mogą wywołać utratę zainteresowania czytelnika i, co ważniejsze, zaburzyć równowagę wypracowania. Każdemu ze swoich argumentów powinieneś poświęcić jednakową uwagę, co oznacza, że powinny mieć mniej więcej tę samą długość i zawierać mniej więcej tę samą ilość informacji.
Za chwilę omówimy, jak to zrobić...
Końcowa myśl na temat akapitów: powinny płynnie przechodzić z jednego w drugi.
Przyjrzyjmy się jeszcze raz przykładowemu poleceniu: motywy, ich przebieg i wpływ na głównego bohatera. Twoje wypracowanie może wyglądać mniej więcej tak:
- (koniec pierwszego akapitu): Miłość w różnych aspektach jest tematem przewodnim tego tekstu.
- (początek drugiego akapitu): Widzimy, jak matka bohatera okazuje miłość swojemu dziecku...
- (koniec drugiego akapitu): Bohater poszukiwał miłości tak głębokiej, jaką darzyła go matka, przez resztę swojego życia.
- (początek trzeciego akapitu): Poszukiwania ideału miłość poprowadziły bohatera po całym świecie...
Jeśli potrzebujesz więcej niż jednego akapitu, aby omówić pomysł, użyj łączących wyrażeń, takich jak „jednak”, „oprócz…”, „pomimo tego”. Aby jednak zachować prostotę (i użyć wymaganej liczby słów), najlepiej się trzymać jednego argumentu + dowodu potwierdzającego na akapit.
Pisanie wypracowań nie jest takie trudne, jeśli potrafisz uporządkować swoje pomysły i wyrazić je w progresywny sposób, stosując angażujące techniki i język. Dodatkowo, korepetycje z polskiego mogą pomóc w doskonaleniu tej umiejętności.
Cechy opisu
Częścią każdego wypracowania jest opis1. Podając szczegóły dotyczące dzieł literackich, musisz je opisać własnymi słowami. Najczęściej występującą formą opisu jest: opis budowy wiersza, opis walorów artystycznych tekstu, opis elementów świata przedstawionego.
Ponieważ z pisaniem opisów będziesz mieć styczność przez cały okres trwania edukacji z języka polskiego, warto upewnić się, że znasz najważniejsze zasady tworzenia opisu.
Etapy pisania opisu:
- wybór obiektu opisu - w każdym argumencie opisujesz aspekt pojawiający się w dziele, o którym piszesz. Każdy aspekt trzeba przedstawić i opisać, jeśli dotyczy więcej niż jednego argumentu, opisz go na początku, a później odwołuj się do wcześniejszego opisu lub dodawaj kolejne informacje,
- analiza obiektu opisu - wybierz najważniejsze cechy obiektu, takie, które istotne są dla Ciebie i polecenia w wypracowaniu,
- przygotuj słownictwo - zrób listę synonimów, których możesz użyć, aby uniknąć powtórzeń,
- ulepszenie opisu - zwróć uwagę na kontekst i zależności w jakich funkcjonuje obiekt opisu (związki przestrzenne, części składowe, ocena itd.) oraz upewnij się, że wyrazy pomocnicze, które stosują, nie powielają się (stosuj różne czasowniki, inaczej zaczynaj kolejne zdania),
- redakcja opisu - przeczytaj swój opis i popraw wszystkie błędy, które znajdziesz (powtarzanie wyrazów, niekompletność opisu itd.).
Pomocne wskazówki w pisaniu wypracowania
Poniżej znajduje się więcej sposobów zapisywania słów, które podniosą poziom Twoich prac pisemnych.
Korzystanie ze środków stylistycznych
Idealnie byłoby, gdyby nauczyciel pozytywnie zareagował na Twój tekst. Można do tego doprowadzić, korzystając z różnych środków stylistycznych2, które słowami malują obrazy w umysłach czytelników.
Metafory, porównania i analogie są do tego idealne. „Biegał jak wiatr” (porównanie) sprawia wrażenie, że był bardzo szybki, a „Szukanie igły w stogu siana” (analogia) sugeruje zadanie niemożliwe. Uosobienie oznacza przypisanie działaniu człowieka elementowi pozaludzkiemu, np. „Wiatr przeczesał jej włosy”.
Możesz też spróbować alegorii - odwoływanie się do czegoś znajomego, aby podkreślić znaczenie, np. „To prawdziwy Casanova”.
Przy wprowadzeniu do literatury polskiej większość uczniów zdaje sobie sprawę, że teksty literackie są pełne środków stylistycznych...
Uważaj jednak, aby nie stosować zbyt wielu środków wyrazu artystycznego. Dla lepszego efektu używaj ich oszczędnie.
Środki fonetyczne
Te konstrukcje słowne są po prostu sposobem na ożywienie Twojego pisania.
Na przykład, aliteracja - użycie serii słów zaczynających się od tego samego dźwięku. „Veni, vidi, vici” jest doskonałym przykładem aliteracji, ale nie musimy odwoływać się do łaciny, aby zobaczyć, że takie konstrukty są wszędzie wokół nas.
Aliteracja jest dość łatwa w użyciu, ale anafora jest trochę trudniejsza.
Anafora3 to powtórzenie fragmentu takiego samego tekstu, np. rozpoczęcie kolejnych wersów wiersza od tych samych słów.
Eufonia to harmonijny dobór dźwięku za pomocą eliminacji dźwięków syczących (np. s, sz, ż).
Czy przychodzą Ci na myśl jakieś znane dzieła literackie zawierające te środki stylistyczne?
Cytaty
O czymkolwiek masz pisać, cytowanie tekstu może pomóc Ci wyrazić swoją opinię. Pytanie, jak poprawnie cytować i jak często to robić?
Jeśli postać wypowiada zdanie, które do Ciebie przemawia, a Ty budujesz wokół tego cały argument, zacytowanie jest właściwe, a nawet konieczne. Jednakże nie powinieneś cytować całych fragmentów, a to, co cytujesz, powinno być krótkie i zwięzłe.
Co najważniejsze, cytaty powinny dobrze pasować do Twojego tekstu.
Jeśli nie masz przed sobą tekstu, wyrażenie własnymi słowami jest dopuszczalne, ale warto zaznaczyć, że to opinia bohatera, a nie Twoja własna.
Pisanie wypracowań nie jest takie trudne, jeśli potrafisz uporządkować swoje pomysły i wyrazić je w progresywny sposób, stosując angażujące techniki i język. Dodatkowo, korepetycje z polskiego mogą pomóc w doskonaleniu tej umiejętności.
Dołącz do dyskusji: dlaczego studiujemy literaturę polską?
Źródła
- A. Żmij, T. Żmij, Jak napisać dobry opis?, https://język-polski.pl/opis/327-jak-napisac-opis, [Dostęp: 21.05.2024]
- Środki stylistyczne, https://poezja.org/wz/a/Srodki_stylistyczne/#, [Dostęp: 21.05.2024]
- A. Indebska, Anafora – co to takiego? Definicje i przykłady użycia, https://polszczyzna.pl/anafora-co-to-jest-definicja-funkcje-przyklady/, [Dostęp: 21.05.2024]
Lubisz ten artykuł? Oceń nas!
Loading...
