Język angielski należy do tych, które jednocześnie fascynują i potrafią wywołać frustrację. Wiele osób uważa, że wymowa w języku angielskim bywa myląca, bo jedno słowo może mieć inne znaczenie niż sugeruje zapis, a do tego zasady angielskiego pełne są wyjątków i trudności. Dla jednych jest z kolei prosty, bo nie ma skomplikowanej odmiany przez przypadki, a tworzenie czasów to kwestia zapamiętania kilku schematów.
Dla niektórych — mówienie po angielsku to koszmar pełen niespodzianek, zwłaszcza gdy natkną się na podwójne litery w angielskim (samogłoski), których wymowa nie ma wiele wspólnego z ich zapisem albo trudne angielskie słówka. Rzeczywiście, w tym języku nie brakuje chaosu: pojawiają się ciche litery w angielskim, nieregularne zasady, a także niezliczone wyjątki, które podważają sens jakichkolwiek reguł.
W tym artykule przyjrzymy się najważniejszym zjawiskom, które czynią ten język wyjątkowym — zarówno zabawnym, jak i wymagającym. Będzie o tym, jak wymawiać ciche litery, o pochodzeniu słów, i o tym, jak radzić sobie z językowym miszmaszem, którego nie da się wytłumaczyć jedną prostą zasadą. Oto angielska wymowa krok po kroku.
Dlaczego angielski brzmi inaczej, niż wygląda?
Każdy, kto zaczyna naukę angielskiego, szybko odkrywa, że nie jest to język, w którym litera zawsze oznacza ten sam dźwięk. Wręcz przeciwnie — często trudno przewidzieć, jak należy wymówić dane słowo. To zresztą dlatego tak często wymienia się nietypowe słowa w angielskim, które potrafią zaskoczyć zarówno początkujących, jak i tych, którzy znają język od lat.
Główne przyczyny tej „dziwności” to:
- ogromna liczba zapożyczeń z różnych języków,
- wiekowe zasady z czasów średnioangielskich,
- różnice między brytyjskim a amerykańskim angielskim,
- uproszczenia wymowy przy zachowaniu starego zapisu.
Angielski jest jak archiwum historii kontaktów i konfliktów różnych kultur: zapisane słowo bywa średniowieczne, wymowa nowoczesna, a znaczenie — całkowicie współczesne. To właśnie tu różnica wymowy a pisowni staje się najbardziej widoczna — szczególnie gdy patrzymy na angielskie wyrazy, które wyglądają na trudne, a w realnym użyciu wypadają całkiem inaczej. Wiele błędów językowych w angielskim pokazuje, jak duże bywa oderwanie wymowy od pisowni w angielskim.
Niezwykłe zasady, które… często nie działają
Każdy podręcznik opisuje reguły wymowy, ale nie mówi, jak często one zawodzą. Weźmy choćby popularną zasadę „I before E except after C”. Brzmi sensownie… do momentu, gdy poznasz słowa weird, science, seize czy their. Tutaj z pomocą przychodzą rzadkie angielskie słowa, które pokazują, jak wiele wyjątków ma każda pozornie logiczna reguła.
Nie istnieje coś takiego jak trudny język. To jedynie kwestia tego, czy dana osoba chce się go nauczyć.
Mark Twain
Inna zasada mówi, że końcowe „e” jest nieme i wydłuża samogłoskę w poprzedniej sylabie. Działa to w słowach takich jak time czy cake, ale już niekoniecznie w innych, zapożyczonych słowach, gdzie końcowe „e” pełni wyłącznie funkcję estetyczną.
Nic dziwnego, że język angielski uchodzi za pełen paradoksów. Pojawiają się w nim dziwne słowa angielskie typu colonel, które brzmi jak „kernel”, mimo że nie ma w nim ani jednej litery „r”. To pokazuje, że historia wymowy często biegnie własnym torem.
Zapożyczenia, które namieszały w wymowie
Żeby zrozumieć chaos angielskiego słownictwa, trzeba zdać sobie sprawę, że przez setki lat angielski chłonął obce słowa jak gąbka. Francuski, niemiecki, łacina, greka, holenderski, hindi, a nawet języki polinezyjskie — wszystkie zostawiły w nim swój ślad. Część z nich należy dziś do kategorii nietypowe wyrazy w języku angielskim, bo zachowały oryginalną pisownię, ale ich wymowa przeszła prawdziwą rewolucję.
Ponad połowa słownictwa języka angielskiego nie powstała w Anglii. Szacuje się, że tylko około 26% wyrazów ma rdzenie germańskie (czyli pochodzące z najstarszej angielszczyzny), natomiast aż 29% pochodzi z francuskiego, 26% z łaciny, a reszta z kilkudziesięciu innych języków świata — od greki po hindi.
Przykłady?
- Z francuskiego: ballet, champagne, masquerade
- Z niemieckiego: kindergarten, dachshund, waltz
- Z nordyckich języków: knife, knight, skirt
Każde z tych słów to osobna historia kontaktów między kulturami i wymowy, która zmieniała się przez stulecia. Trudno się dziwić, że dla uczących się mówić po angielsku jest to spore wyzwanie.
Niewidzialne litery, czyli angielskie „duchy”
Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów angielskiej wymowy są tzw. silent letters — litery, które istnieją w zapisie, ale w wymowie znikają zupełnie. Można by rzec, że to duchy języka.
Najpopularniejsze przykłady to:
- „k” w knife, knee, knock
- „w” w write, wrong, answer
- „g” w sign, foreign, gnaw
- „b” w thumb, lamb, debt
Jeśli zastanawiasz się, dlaczego tak się dzieje, odpowiedź jest prosta: dawniej te litery były wymawiane. Wraz z rozwojem języka angielskiego i upraszczaniem wymowy przestały być potrzebne, ale w zapisie… po prostu zostały.
Homofony, homografy i inne językowe żarty
Angielski tworzył swoje zasady tak chaotycznie, że doprowadziło to do powstania ogromnej liczby homonimów: słów, które brzmią tak samo, ale mają różne znaczenia i/lub zapis. Czasem jedno słowo ma kilka wersji wypowiadania i więcej niż jedno znaczenie, co czyni je wyjątkowo trudne dla uczących się. To dlatego nietypowe słowa w angielskim tak często pojawiają się w memach i żartach językowych.
- the bear (niedźwiedź) vs the bare (goły)
- the flower vs the flour
- to, too, two
Homografy są jeszcze ciekawsze:
- read (riːd) vs read (red)
- the wind (wiːnd) – wiatr vs the wind (waɪnd) – nawijać
Dla osób uczących się angielskiego to często źródło nieporozumień, ale też okazja do humoru — i ważna lekcja o tym, jak złożony potrafi być język o tak prostym alfabecie.
Dlaczego angielski jest jednocześnie trudny i… genialny?
Można złościć się na wyjątki i nieregularności, ale prawda jest taka, że to właśnie one czynią angielski tak bogatym, elastycznym i pełnym wyrażeń, których nie da się przetłumaczyć. Właśnie dlatego istnieją tysiące idiomów, skrótów, metafor i rzadkich angielskich słów, które opisują bardzo konkretne emocje, sytuacje czy zjawiska.
Niektóre z nich to:
- serendipity — szczęśliwy zbieg okoliczności
- petrichor — zapach deszczu na rozgrzanej ziemi
- sonder — uświadomienie sobie, że każdy człowiek ma własną historię
To pokazuje, że angielski to język o niezwykłej pojemności — potrafi wyrazić niuanse, których inne języki nie obejmują jednym słowem.
Jak poradzić sobie z angielską wymową?
Choć angielski potrafi zaskakiwać, można opanować jego nieregularności. Najważniejsze rady to:
Nie ucz się zasad w oderwaniu — ucz się ich razem z wyjątkami.
Słuchaj języka — podcastów, filmów, piosenek.
Powtarzaj na głos. Tak, nawet jeśli czujesz się głupio.
Korzystaj z IPA (międzynarodowego alfabetu fonetycznego) w słownikach.
Nie bój się popełniać błędów — robią to nawet native speakerzy.
Najważniejsze: traktuj angielski jak fascynującą łamigłówkę, a nie zestaw sztywnych reguł.
Podsumowanie
Angielski to język pełen sprzeczności: logiczny i nielogiczny zarazem, prosty w strukturze, a trudny w wymowie. Między dziwnymi słowami angielskimi, zapożyczeniami z całego świata a zasadami, które działają tylko czasami, kryje się piękno i wyjątkowość tego języka. To właśnie ta mieszanka sprawia, że angielski jest tak popularny, tak ekspresyjny i tak otwarty na nowe formy. A każdy, kto chce go opanować, musi być gotów na podróż pełną niespodzianek — czasem frustrujących, ale zawsze ciekawych.
Lubisz ten artykuł? Oceń nas!
Loading...
