Czytanie znajduje się wśród najpopularniejszych hobby na świecie, jednak czytanie tekstów literackich nie zapewnia zbyt fascynującej rozrywki.
Szczególnie młodzi ludzie często unikają czytania książek, zwłaszcza takich, które są im narzucone, czyli literatury obowiązkowej. W Internecie i materiałach edukacyjnych pełno jest artykułów na temat motywowania uczniów do czytania literatury klasycznej.
Powodów do czytania literatury polskiej jest wiele.
Wszystko to nasuwa pytanie: dlaczego ludzie, zwłaszcza uczniowie, tak bardzo nie lubią czytać?
Po pierwsze, literatura klasyczna często postrzegana jest za nudną. Co opowieść, sztuka lub wiersz napisany ponad sto lat temu ma wspólnego z dzisiejszym życiem? A skoro nasz świat tak bardzo różni się od tamtego czasu, jak możemy rozumieć literaturę napisaną wieki temu?
Odpowiedź na oba te pytania kryje się w samym czytaniu tekstów. Głównym celem nie powinno być czytanie, a analiza, umieszczanie wątków w kontekście dzisiejszego świata i wyciąganie wniosków, które pogłębiają Twoje zrozumienie tego, co to znaczy być człowiekiem.
W kilku słowach obowiązek czytania literatury nie jest kolejną taktyką opracowaną przez nauczycieli, aby torturować niechętnych uczniów.
Aby jak najwięcej czerpać z literatury polskiej, musisz umieć rozłożyć ją na części składowe, zastanowić się, co autor chce powiedzieć i w jaki sposób to mówi. Później składasz wszystko w całość, aby uzyskać jak najpełniejszy obraz.
Superprof pokaże Ci jak się za to zabrać!
Zapoznaj się z twórczością literacką
Powinno być oczywiste, że aby pisać o literaturze polskiej z przekonaniem, trzeba ją najpierw przeczytać, ale ci, którzy gardzą jakimkolwiek tekstem pisanym, byliby zaskoczeni sposobem, w jaki czyta się literaturę i poezję – czy to Mickiewicza, czy Żeromskiego.
Po co zawracać sobie głowę czytaniem literatury, skoro mamy do dyspozycji adaptacje filmowe i teatralne?
Oczywiście stwierdzenie, że standardem w branży filmowej jest to, aby gotowe produkty w jak największym stopniu odbiegały od materiału źródłowego to delikatna przesada.
Jednak ile razy słyszałeś, że „Książka jest o wiele lepsza od filmu!"?
Jest ku temu powód: to najczęściej prawda.
Problem w tym, że gdy zobaczysz czyjąś interpretację dzieła literackiego, Twoje własne postrzeganie tego dzieła będzie wypaczone.
Doświadczysz jedynie interpretacji czyjejś interpretacji.
To samo dotyczy wszelkich innych skrótów, które ominiesz, czytając oryginalne dzieło: Twoja wiedza nie będzie oparta na tym, co przedstawiają źródła takie jak Bryk, KLP czy YouTube.
Poza tym po co odmawiać sobie obcowania z najwspanialszymi dziełami literatury polskiej? Czytając tekst, rozpoznasz i utożsamisz się z elementami, których nie da się powielić w jakiejkolwiek innej formie. Elementy te są niezbędne, aby móc analizować dowolne dzieło literackie.
Przyjrzyjmy się im bliżej.
Narracja w literaturze
Jedna z największych zalet czytania tekstów literackich to poznanie osoby opowiadającej historię.
Jeśli tekst napisany jest w pierwszej osobie, narrator jest aktywnym uczestnikiem akcji, ale jeśli opowieść jest opowiadana w trzeciej osoba narrator opowiada o wydarzeniach, które przytrafiły się innym1.
Jeśli tekst jest pisany w trzeciej osobie, zadaj sobie pytanie, czy możesz zaufać temu narratorowi. Użycie niewiarygodnego narratora opowiadającego historię to technika pisania, mająca na celu uczynienie narracji samą w sobie fabułą. Z drugiej strony można odnieść wrażenie, że nawet narrator nie wie, co wydarzy się dalej; technika ta utrzymuje czytelnika w napięciu.
Zastanów się także, jaki ton przyjmuje tekst. Czy jest lekko i z humorem jak u Fredry w Ślubach panieńskich czy bardziej złowieszczo jak w Dziadach Adama Mickiewicza?
Biorąc pod uwagę rodzaj narracji i tonu, którymi posługuje się autor, można lepiej wyczuć, co chce przekazać.
Dołącz do dyskusji: jakich metod używasz przy powtórce materiału do egzaminów z literatury polskiej?
Struktura tekstu w literaturze
Praktycznie każda praca pisemna ma strukturę. Powieści mają rozdziały, sztuki teatralne mają akty i sceny; poezja ma wersety i zwrotki. Co więcej, w każdym rozdziale, akcie i scenie znajdują się akapity i dialogi, które wstrzymują każdy segment przed bezcelową wędrówką.
Rozdziały pełnią funkcję przegródek, przedstawiając historię w odrębnych fragmentach, jednocześnie pozwalając na krótkie przerwy w akcji.
Najlepsze z nich to kończą się zawieszeniem akcji: sprawiają, że chcesz dowiedzieć się, co będzie dalej, a inne służą zmianie miejsca akcji, często przeskakując między wątkami.
Dlaczego autor wybrał konkretną strukturę, by opowiedzieć swoją historię? Odpowiedź na to pytanie powinna być częścią Twojej analizy; ujawni, czy miał na myśli opowiedzenie historii w porządku chronologicznym, czy też celowo dokonywał skoków w czasie.
Środki stylistyczne i inne zastosowania języka
Kolejnym ważnym czynnikiem analizy jest sposób, w jaki pisarz przedstawia historię. Na przykład krótkie zdania mogą wskazywać na niebezpieczeństwo lub brak uczuć, podczas gdy dłuższa, kwiecista proza może sygnalizować złożone emocje.
Najlepsi pisarze malują obrazy słowami. Robią to poprzez umieszczanie wizualizacji w naszej wyobraźni. Porównanie pozwala nam czerpać z naszej wyobraźni i wiedzy o świecie, aby stworzyć obraz, jaki widzi pisarz.
Inne tego typu środki literackie2 to m.in.:
- przenośnia (metafora): w zasadzie coś, co oznacza coś innego,
- wyliczenie (enumeracja) - „kupiec, bankier, prawnik i poborca podatkowy”,
- uosobienie (personifikacja): przypisanie czemuś cechy ludzkiej,
- aliteracja: kilka słów z rzędu zaczynających się od tej samej głoski,
- anafora: kolejne wersy zaczynają się tym samym wyrazem,
- powtórzenie: wielokrotne użycie tego samego wyrazu np. w jednym wersie.
Najlepszym sposobem, aby wyłuskać wszystko z czytanych tekstów literackich, jest przeczytanie ich dwa razy. Za pierwszym razem, żeby chłonąć wrażenia, jakie wywołuje historia, a za drugim, żeby wydobyć wszystkie te elementy literackie. Jeśli masz czas, oczywiście...
Gdy już przyzwyczaisz się do analizowania literatury polskiej, być może okaże się, że jesteś w stanie zwróć uwagę na różne elementy jednocześnie ciesząc się historią.
Czy wiesz, że większość czytelników ocenia niektóre z najbardziej znanych tekstów literatury polskiej za swój ulubiony materiał do czytania?
Rozważ temat wypracowania
Zwykle, gdy uczniowie mają czytać literaturę, muszą później napisać wypracowanie3.
Twoje zadanie pisemne będzie zawierało instrukcje – np. pytanie o konkretne elementy. Innym razem, zwykle na studiach licencjackich z literatury polskiej, studenci muszą sami wymyślić coś, o czym mogliby napisać.
Pytanie w poleceniu do wypracowania
Jeśli odpowiadasz na pytanie w formie wypracowania, przemyśl je uważnie. O co prosi?
wątki, elementy, charakterystykę lub inne.
To znacznie ułatwia Twoją pracę!
Musisz tylko postępować zgodnie z treścią polecenia. Jeśli najpierw zapyta o wątki, napisz najpierw o nich. Pamiętaj jednak, aby nie odpowiadać na nie bezpośrednio; powinieneś włączyć pytanie do swojej odpowiedzi.
Dowiedz się także, jak najlepiej ustrukturyzować swoje wypracowanie z literatury polskiej...
Jeśli możesz wybrać własną hipotezę w wypracowaniu
Jeśli to Ty decydujesz, o czym napiszesz, zastanów się, które aspekty pracy przemówiły do Ciebie najbardziej lub najdłużej zapadły Ci w pamięć. Możesz także rozważyć, jakich elementów użył autor i ich skuteczności lub użycia tonu i języka, aby nadać swemu pisarstwu głębię.
Niezależnie od tego, czy w poleceniu znajdziesz pytanie: Twoi nauczyciele nie chcą podsumowania lub recenzji dzieła, chcą analizy, często w formie rozprawki. Oznacza to, że masz przedstawić argumenty i dowody na ich potwierdzenie.
Formułowanie odpowiedzi na pytanie zawarte w poleceniu kształtuje myślenie krytyczne, co jest jednym z powodów, dla których warto czytać literaturę polską.
Znalezienie argumentów i dowodów
Wcześniej zalecaliśmy dwukrotnie przeczytanie pracy przed analizą. Być może przy pierwszym czytaniu podkreśliłeś już pewne elementy, więc przy drugim podejściu będziesz szukać dowodów na poparcie swoich argumentów.
Możesz katalogować swoje dowody na kilka sposobów: robiąc notatki lub zaznaczając tekst zakreślaczami – najlepiej dla każdego elementu innym kolorem.
Niektórzy uczniowie lubią rysować tabelę, poświęcając kolumnę lub rząd na strukturę i środki literackie, ton i rodzaj narracji i tak dalej. Mogą zawierać rzeczywiste fragmenty lub po prostu numery stron, na których znajduje się dany element.
Obecnie coraz więcej uczniów używa mapy myśli, aby zebrać dowody dla swoich argumentów.
Mapy myśli są łatwe do tworzenia; możesz je narysować ręcznie lub skorzystać z oprogramowania do ich tworzenia. A potem to już tylko kwestia zapełniania mapy. Wypełnij elementy i wpisz odpowiednie informacje. Kiedy nadejdzie czas na napisanie analizy, wszystko, czego potrzebujesz, znajdziesz przed sobą.
Przeprowadzenie analizy literackiej to coś więcej niż tylko czytanie tekstów i pisanie o nich. Analizy uczy Cię uporządkowania swoich pomysłów i procesów myślowych, przeglądania informacji i ostatecznie budowania umiejętności krytycznego myślenia... a wszystko to przy jednoczesnym wspieraniu kreatywności.
Analiza literatury polskiej jest pomostem do stosowania krytycznego myślenia w codziennych sytuacjach dla wielu uczniów.
Źródła
- Rodzaje narracji w powieściach – jaki typ narratora sprawdzi się w Twojej książce?, https://born-to-create.pl/rodzaje-narracji-w-kryminalach/, [Dostęp: 16.05.2024]
- Czym są środki stylistyczne?, https://aniakubica.com/literatura/srodki-stylistyczne/, [Dostęp: 16.05.2024]
- A. Kubica, Uczymy się redagować rozprawkę, https://zpe.gov.pl/a/uczymy-sie-redagowac-rozprawke/Dq3DhzaTi, [Dostęp: 16.05.2024]
Lubisz ten artykuł? Oceń nas!
Loading...
