Dziś francuski jest językiem urzędowym w 29 krajach i posługuje się nim trzysta milionów ludzi.
Jako jeden z najczęściej studiowanych języków na świecie, ustępuje jedynie angielskiemu, ale jak powstał francuski?
Nawet w Polsce widzimy aspekty języka francuskiego, niezależnie od tego, czy jest to etymologia naszego własnego słownictwa (takiego jak dama i etykieta) czy bezpośrednie zapożyczone francuskie wyrażenie, którego brakuje w języku polskim (np. déjà vu i vis-à-vis).
Tak naprawdę wiele języków brzmiałoby zupełnie inaczej, gdyby nie podbój Normanów z 1066 r., który sprowadził język francuski do Anglii, gdzie zdecydowana większość ludności mówiła po anglosasku. Wcześniej francuski był językiem zarezerwowanym dla tzw. arystokracji na ziemi brytyjskiej jako język prestiżowy.
Jak zatem zmienił się język francuski od czasów Wilhelma Zdobywcy? A skąd się w ogóle wziął?
Język francuski ma niesamowicie bogatą i ciekawą historia, więc czytaj dalej, by dowiedzieć się wszystkiego o jego łacińskich korzeniach, popularności w Europie, odmianach i tym, jak język francuski wygląda dzisiaj!
Jak Rzymianie wpłynęli na język starofrancuski
Francuski należy do rodziny języków romańskich, co oznacza, że pierwotnie wywodzi się z łaciny – języka, którym mówili Rzymianie około 2000 lat temu.
Rzymianie słyną z niestrudzonych wysiłków na rzecz rozbudowy swojego imperium, a jedną z konsekwencji tego było upowszechnienie się łaciny jako języka przyjętego.
Kiedy Rzymianie zaczęli podbijać ziemię francuską (znaną wówczas jako Galia) około 1 roku p.n.e., językiem, którym mówili jej mieszkańcy, nie był francuski – zamiast tego mówili różnymi dialektami celtyckimi, podobnymi do języka walijskiego.
Osadnictwo rzymskie w Galii doprowadziło do wymieszania się kultur, w wyniku czego powstała kultura galo-rzymska.
Znajdź najlepsze kursy francuskiego na Superprof, wpisując np. „korepetycje z francuskiego Warszawa” w wyszukiwarkę platformy.
Jeśli jednak chodzi o język używany przez Galo-Rzymian, proces łączenia nie był zbytnio udany i dialekty galijskie ostatecznie zniknęły, gdy łacina przejęła panowanie nad językiem.
Zanim łacina została przyjęta jako wspólny język w Galii, rozwinęła się ona niezależnie od łaciny używanej w Rzymie, centrum imperium rzymskiego. Zatem wersja łaciny używana na ziemi francuskiej różniła się do tego stopnia, że można ją było określić jako dialekt standardowej łaciny.
Ta „nowa” wersja łaciny jest obecnie nazywana łaciną ludową – sermo vulgaris, „mowa plebejska” – nie dlatego, że jest wulgarna, ale dlatego, że takim językiem posługiwał się plebs, co po łacinie oznacza „vulgus”.
Łacina ludowa (łacina potoczna, język praromański) rozwinęła się w średniowieczu w języki romańskie, które obejmowały m.in. języki oïl (najbliższe współczesnemu francuskiemu), a także rodzinę języków francusko-prowansalskich.
Wiele z tych języków istnieje do dziś w formie dialektu. Do najczęściej używanych należą: waloński, pikardyjski, oksytański i berichoński, ale niestety w miarę spadku liczby rodzimych użytkowników tych dialektów wzrasta prawdopodobieństwo ich wymarcia.
Jak więc język francuski pokonał wszystkie inne dialekty i stał się językiem urzędowym kraju?
Poznaj najlepsze metody powtórki materiału z francuskiego.
Języki używane we Francji: dialekty i français régionale
Może Cię zaskoczyć fakt, że na początku XX wieku prawie połowa ludności zamieszkującej południową Francję, Alzację i Bretanię nie używała francuskiego jako języka ojczystego – zamiast tego mówili językami regionalnymi i dialekty.
Konsekwencją wprowadzenia łaciny przez Rzymian było miszmasz dialektów galo-rzymskich, które różniły się w zależności od miasta.
Pomimo różnic w tych dialektach, użytkownicy z różnych miast i wsi byliby w stanie skutecznie się ze sobą porozumiewać, pod warunkiem, że nie podróżowali zbyt daleko.
Lingwiści byli w stanie pogrupować te dialekty na podstawie dowodów przedstawionych przez ich użytkowników, a także samych języków, aby zidentyfikować granice geograficzne każdego języka.
Zacznij naukę już dzisiaj. Jeśli preferujesz naukę przez internet, rozważ opcję francuski online z lektorem.
Niestety, języki te zanikają, odkąd populacja stała się bardziej mobilna i zaczęła dostosowywać swój język, aby pomóc innym go zrozumieć.
Proces ten jest znany jako niwelacja dialektów, gdzie zróżnicowanie dialektów ulega redukcji na rzecz cech wspólnych z innymi językami. Niwelacja we Francji doprowadziła do narodzin français régionale, czyli regionalnego francuskiego.
Regionalny język francuski to dowolna wersja standardowego języka francuskiego, która została zmieniona zgodnie z regionalnym dialektem.
Jeden z przykładów można zobaczyć w gramatyce języka pikardyjskiego dialekt Ch'ti używany w Nord-Pas-de-Calais.
- Tam, gdzie osoby posługujące się standardowym francuskim powiedziałyby „acheter du paint pour que je mange”,
- Ch'ti powiedziałby „acater du paint pou mi manger” (gdzie „pou mi manger” oznacza „pour moi manger”).
Mimo że francuski regionalny może być zrozumiany przez większość osób mówiących po francusku, jego użycie maleje.
Śmierć dialektu i regionalnego języka francuskiego można przypisać wielu czynnikom, m.in.:
- urbanizacji,
- postępowi w technologii,
- francuskiemu systemowi edukacji.
Jeśli uczysz się francuskiego w polskim systemie edukacji, zapoznaj się z naszymi wskazówkami dotyczącymi przygotowania do egzaminu ósmoklasisty z języka francuskiego i powtórce materiału do matury z języka francuskiego.
Jak język francuski, który znamy dzisiaj, zaczął rządzić nie tylko Francją, ale 28 innymi krajami?
Rozprzestrzenianie się języków francuskich
Panowanie języków i dialektów regionalnych we Francji trwało wieki – ale czym Francuzi je zastąpili?
Wiemy, że jedną z głównych przyczyn zwycięstwa języka francuskiego nad tradycyjnymi dialektami byli francuski system edukacji.
Edukacja we Francji była obowiązkowa i powszechne od początku XX wieku i promowała powszechne użycie języka francuskiego, ucząc dzieci w prestiżowym języku stolicy, français normé, czyli standardowym francuskim.
Oznaczało to, że dzieci wychowane w tradycyjnym dialekcie zaczęły używać standardowego francuskiego w sytuacjach społecznych częściej niż swojego rodzimego dialektu.
Ponadto, chociaż rząd francuski poczynił wysiłki, aby zachować niektóre z tych regionalnych dialektów, fundusze i zasoby były dostępne tylko w przypadku niektórych odmian i obszarów, w których istnieje zapotrzebowanie na nauczanie.
Urbanizacja Francji odegrała również ważną rolę w rozprzestrzenianiu się języka francuskiego. Ponieważ coraz więcej ludzi przenosiło się na obszary miejskie, musieli niemal całkowicie porzucić swoje dialekty, aby móc porozumieć się z innymi.
Oprócz rozprzestrzeniania się języka standardowego w samej Francji język francuski rozprzestrzenił się również w innych krajach na całym świecie.
Jak tam trafiły?
Podobnie jak Wielka Brytania, Francja kolonizowała obce tereny.
To powód, dla którego francuski jest językiem urzędowym w tak wielu krajach Afryki, gdzie język ten używany jest w celach administracyjnych, jak również jest używany przez ludność.
Kanada to kolejny ważny obszar, w którym regularnie mówi się po francusku. Język francuski został przywieziony do Ameryki Północnej przez francuskich osadników na początku XVII wieku.
Co ciekawe, odmiany języka francuskiego używanego w wielu byłych koloniach francuskich ewoluują niezależnie od standardowego francuskiego – podobnie jak łacina ludowa odbiegała od tradycyjnej łaciny w starożytności.
Co to oznacza dla dzisiejszego języka francuskiego?
Gdybyś brał lekcje francuskiego w Polsce z korepetytorem Superprof, wiedziałbyś!
Jak teraz wygląda język francuski
Wiele nowych odmian języka francuskiego, którymi mówi się za granicą, ustandaryzowano, co oznacza, że są one uznawane za odrębne języki, posiadające specyficzny system pisowni i gramatyki. O różnicy między francuskim we Francji a francuskim w Kanadzie można pomyśleć jako o różnicy między angielskim amerykańskim a angielskim brytyjskim.
- Tak jak dla Brytyjczyka chodnik to pavement,
- a dla Amerykana sidewalk,
- Francuzi na samochód mówią voiture,
- podczas gdy Kanadyjczycy powiedzą char.
Zapożyczenia we francuskim
Historia kolonializmu we Francji doprowadziła także do zmian w języku używanym na jej własnym terytorium.
Szkolny francuski niekoniecznie odzwierciedla język francuski, którym posługują się native speakerzy.
Ze względu na wysiłki Francji mające na celu skolonizowanie obszaru Afryki Północnej zwanego Maghrebem, składającego się głównie z Algierii, Maroka i Tunezji, niektóre cechy arabskiego weszły do języka francuskiego, gdy ludność Afryki Północnej zaczęła osiedlać się we Francji.
Arabskie słowa przyjęte przez osoby mówiące po francusku są używane głównie w znanych kontekstach jako slang i zawierają słowa takie jak:
- flouze (co oznacza pieniądze),
- hachmah (co oznacza wstyd).
Od łaciny po arabski nietrudno zauważyć, że mieszanie się kultur ma wiele konsekwencji językowych dla ludzi – dokąd zatem zmierza język francuski?
Przyszłość języka francuskiego
Jako jeden z najszybciej rozwijających się języków na świecie, francuskiemu nie zagraża żadne niebezpieczeństwo.
Niektórzy puryści języka francuskiego niepokoją się dalszą ewolucją języka francuskiego, obawiając się, że zostanie on „zanieczyszczony” obcym słownictwem i w związku z tym stanie się „mniej francuski”.
W miarę postępu technologicznego edukacja oraz media w innych językach stają się coraz bardziej dostępne, przyjęcie obcojęzycznych słów staje się bardziej prawdopodobne.
Niestety jednak popularność języka francuskiego i zwiększone zapotrzebowanie na osoby posługujące się językami międzynarodowymi lub „użytecznymi” oznaczają, że przyszłość tradycyjnych francuskich dialektów rysuje się w czarnych barwach.
Znajdź kurs języka francuskiego na Superprof.
Lubisz ten artykuł? Oceń nas!
Loading...
