"Gdyby więcej z nas ceniło jedzenie, radość i śpiew ponad gromadzone złoto, świat byłby weselszy".
J.R.R. Tolkien
Chwile spędzone razem przy stole podczas długich wieczorów z ukochanymi osobami są jednymi z najcenniejszych. Pyszne jedzenie, spektakularne wino, gustowne nakrycie stołu i wnikliwe rozmowy sprawiają, że przyjęcia obiadowe lub spotkania przy lunchu zamieniają się w wyjątkowe okazje, które cieszą oraz relaksują, nawet w te najbardziej stresujące dni.
Niemniej jednak, czy zdarza Ci się budzić w środku nocy z bólem brzucha po niektórych przyjęciach? Podczas gdy nadmierna pobłażliwość może być powodem niestrawności u niektórych osób, inną przyczyną, która stała się coraz bardziej popularna w ostatnich latach w całym świecie zachodnim, jest nietolerancja lub wrażliwość na gluten.
Przeprowadzono wiele badań i wyprodukowano żywność, aby pomóc konsumentom bezglutenowym kontynuować codzienne życie oraz cieszyć się jedzeniem, pomimo nietolerancji.
Gluten to nazwa białek występujących w ziarnach zbóż, takich jak pszenica czy żyto. Gdy mąka z tych zbóż jest mieszana z wodą, białka glutenu tworzą lepką maź, która ma konsystencję podobną do kleju. Ta właściwość sprawia, że ciasto jest elastyczne, a wypieki smaczne, puszyste i odporne na wysychanie.
W ciągu ostatniej dekady opcje gastronomiczne i wybór żywności na półkach sklepowych drastycznie się zmieniły i stały się dostosowane do potrzeb konsumentów bezglutenowych. 15 lat temu opcje bezglutenowe nawet nie istniały, a jeśli były, to smakowały jak tektura!
Ostatnimi laty coraz więcej restauracji w Polsce oraz zagranicą włączyło do swojego menu opcje bezglutenowe, aby zaspokoić potrzeby osób nietolerujących produktów zawierających gluten takich jak pszenica, żyto czy jęczmień.
Używając terminu bezglutenowy, należy wspomnieć, że niektórzy ludzie cierpią na chorobę znaną jako celiakia, inni mają tak zwaną alergię na gluten, a jeszcze inni cierpią na nietolerancję glutenu. Każda z tych okoliczności charakteryzuje się innym podejściem leczenia oraz symptomami, choć we wszystkim trzeba ograniczyć lub wyeliminować gluten z diety.
Bez zbędnych ceregieli, w tym artykule przyjrzymy się nietolerancji glutenu, wrażliwości na gluten oraz innym kwestiom związanym z tym składnikiem. Dlaczego to robimy? Aby poinformować naszych czytelników, aby mogli podjąć mądrą decyzję dotyczącą ich zdrowia; w Superprof dbamy o Ciebie!
Co to jest gluten?
Gluten jest znany jako grupa białek, które są obecne w pszenicy, jęczmieniu, owsie i życie. Ważne jest, aby stwierdzić, że gluten jest odpowiedzialny za 75-80% wszystkich białek znajdujących się w produktach pszennych.
Po spożyciu produktów na bazie pszenicy, takich jak chleb, ciastka i makaron, które zawierają gluten, niektóre osoby mogą mieć niechciane reakcje. Różne osoby mogą mieć różne reakcje na gluten spowodowane różnymi schorzeniami.
Upewnij się, że nie mylisz alergii/wrażliwości na gluten z nietolerancją glutenu; to nie to samo. Alergia powoduje reakcję immunologiczną, taką jak obrzęk, problemy z oddychaniem lub pokrzywka, podczas gdy nietolerancja glutenu jest bardziej wewnętrzna i znacznie poważniejsza.
Źródłem glutenu jest przede wszystkim żywność wytwarzana z pszenicy i jej odmian (np. orkisz, durum, kamut, płaskurka), żyta, pszenżyta czy jęczmienia.
Produkty zawierające gluten to między innymi:
- pieczywo,
- makarony,
- ciasta,
- ciastka,
- otręby i kiełki wymienionych zbóż,
- niektóre kasze,
- słone przekąski wypiekane,
- kawa zbożowa (z wyjątkiem kawy Inka),
- piwo,
- płatki śniadaniowe,
- kluski,
- kopytka,
- pierogi
- chipsy…
Jednak jest również od groma produktów, które nie zawierają glutenu!
Nietolerancja na gluten
Kiedy termin nietolerancja jest używany w kontekście żywności, wielu ekspertów i słowników definiuje go jako niezdolność do spożywania danego rodzaju produktu spożywczego bez negatywnych skutków. Dlatego też, gdy używa się wyrażenia "nietolerancja glutenu", osoba nie może spożywać żadnych produktów glutenowych bez poważnych problemów zdrowotnych lub obaw.
U części osób, które negatywnie reagują na spożycie produktów z glutenem, jednak nie została potwierdzona celiakia, sytuacja ta jest znana wielu pracownikom służby zdrowia jako nieceliakalna wrażliwość na gluten.
Objawy nietolerancji glutenu:
- biegunka,
- bóle brzucha,
- wzdęcia,
- zmęczenie,
- apatia,
- wysypka,
- bóle głowy,
- spadek nastroju,
- zaparcia..
Leczenie nietolerancji na gluten polega na czasowym stosowaniu diety bezglutenowej. Może wydawać się to bardzo trudne, dlatego zalecamy Ci zapoznanie się z dostępnymi w internecie wskazówkami.
Diagnostyka choroby (po wykluczeniu celiakii i alergii) polega na ocenie objawów oraz obserwacji pacjenta w trakcie stosowania diety i po ponownym wprowadzeniu glutenu do jadłospisu.
Reakcja organizmu różni się w zależności od okoliczności. Jeśli mówimy o alergii na gluten, to objawy pojawiają się niemal od razu po spożyciu glutenu. Na przestrzeni 24-26 godzin objawy będą się nasilać. Zmiany po kilku godzinach bądź po kilku dniach od spożycia glutenu są charakterystyczne dla nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten. Natomiast jeśli chodzi o chorobę zwaną celiakią, objawy mogą pojawić się po kilku tygodniach.
Jakie są objawy celiakii?
Celiakia to trwająca całe życie autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym, w której dochodzi do nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego pod wpływem spożycia glutenu. Na celiakię cierpi przynajmniej 1% populacji.
W wyniku działania glutenu nieprawidłowa reakcja immunologiczna skierowana jest przeciwko własnym tkankom organizmu, w szczególności w jelicie cienkim.
Prowadzi to do stanu zapalnego i uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego, a następnie do zaniku kosmków jelitowych, które zwiększają jego powierzchnię i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie prawidłowe wchłanianie pokarmu nie jest możliwe, co może skutkować niedożywieniem oraz innymi powikłaniami u osoby cierpiącej na tę chorobę.
Chociaż objawy tej choroby mogą się różnić w zależności od osoby, główne objawy są dość powszechne i są następujące:
- Biegunka lub zaparcia
- Zmęczenie
- Utrata masy ciała i utrata apetytu
- Ból brzucha i wzdęcia
- Nudności i wymioty
- Ból kości
- Obrzęk
- Niedokrwistość
Istnieją również objawy, które początkowo mogą nie być kojarzone z celiakią, ponieważ nie są bezpośrednio związane z układem trawiennym. Te inne objawy celiakii mogą obejmować:
- Swędzenie skóry
- Bóle głowy i zmęczenie
- Ból kości i stawów
- Refluks żołądkowy i zgaga
- Owrzodzenia jamy ustnej
Celiakia jest poważną chorobą. Jeśli zdiagnozowano u Ciebie celiakię, najskuteczniejszym sposobem radzenia sobie z objawami jest całkowite wyeliminowanie glutenu z diety. W internecie znajdziesz mnóstwo przepisów na dania bezglutenowe.
Wrażliwość lub alergia na pszenicę
Po rozważeniu poważnych kwestii związanych z nietolerancją glutenu rozważymy objawy i rodzaje nadwrażliwości na gluten, które mogą dotyczyć od 1 do 6% populacji w świecie zachodnim; jednak dość trudno jest poznać dokładną liczbę osób cierpiących na tę chorobę, ponieważ wiele osób samodzielnie diagnozuje się po przeprowadzeniu badań i rozpoczyna dietę bezglutenową bez porady lekarskiej.
Chociaż dana osoba może nie mieć celiakii, ani zdiagnozowanej nietolerancji na gluten, może być wyjątkowo wrażliwa na wszystkie produkty na bazie pszenicy, które jednocześnie zawierają gluten. Jeśli chodzi o ten aspekt, za ten typ alergii może być odpowiedzialny nie tylko gluten, ale dodatkowo jeszcze inne białka obecne w pszenicy.
Alergia na pszenicę manifestuje się poprzez atopowe zapalenie skóry czy też nieżyt nosa bądź astma. Alergię pokarmową na pszenicę najczęściej obserwuje się u dzieci. Część chorych w czasie dojrzewania „wyrasta” z tej alergii.
Reakcja alergiczna może pojawić się zarówno w ciągu kilku minut po kontakcie z alergenem, jak i w późniejszym czasie.
Jakie są niektóre z objawów nadwrażliwości na gluten? Poniżej przedstawiono objawy alergii na pszenicę lub gluten:
- Biegunka,
- Zaparcia,
- Silne lub łagodne bóle głowy,
- Bóle brzucha,
- Podrażnienie jamy ustnej i gardła,
- Pokrzywkę skórną,
- Nudności i wymioty,
- Częściowe przekrwienie błony śluzowej nosa,
- Problemy z oddychaniem.
Należy stwierdzić, że w przypadku alergii na gluten nie występuje odpowiedź przeciwciał. Ponadto, w przeciwieństwie do nietolerancji glutenu lub osób cierpiących na celiakię, nie ma żadnych testów, aby sprawdzić, czy jesteś wrażliwy na gluten. Najlepszym sposobem na skuteczne określenie alergii na gluten jest poddanie się diecie eliminacyjnej, a po kilku tygodniach, jeśli objawy ustąpią, będziesz wiedział, że jesteś wolny od glutenu.
W większości przypadkaków osoby nie mają pewności, czy są wrażliwe na gluten, czy nie tolerują glutenu; dlatego wiele osób odwiedza swoich lekarzy lub zalecanego gastrologa, aby wykonać test.
Aby prawidłowo zidentyfikować problem z glutenem, należy prowadzić dziennik tego, co jemy i czy zawiera on gluten, a także notować wszelkie pojawiające się objawy. Wrażliwość na gluten jest trudna do zdiagnozowania, dlatego diagnoza powinna być przeprowadzona przez profesjonalistę i oparta na występujących objawach, zanim beztrosko dodasz lub usuniesz gluten z diety.
Jak rozpoznać nietolerancję glutenu?
Chociaż istnieją pewne charakterystyczne objawy nietolerancji glutenu, takie jak bóle brzucha i wzdęcia po zjedzeniu glutenu, istnieją bardziej precyzyjne testy, które można wykonać, aby prawidłowo zdiagnozować swój system.
Istnieją diety eliminacyjne, które działają, ale uzyskanie wyników może zająć tygodnie lub nawet miesiące.
Jeśli masz wątpliwości, czy cierpisz na nietolerancję glutenu, nie wahaj się wykonać testów klinicznych. Badanie, które pozwala na wykrycie nietolerancji na gluten wykonywane jest w oparciu o próbkę krwi.
Najlepiej udać się do specjalisty od chorób układu pokarmowego, a więc gastrologa. On najlepiej wskaże, jakie badania na celiakię należy zrobić. Z reguły zleca się następujące badania na nietolerancję glutenu:
- Badania genetyczne oceniające ekspansję genów HLA-DQ2 i HLA-DQ8,
- Wykonanie badań serologicznych (badanie surowicy krwi) na obecność przeciwciał EmA, tTG, DGP lub GAF
- Badania z krwi przeciwciał IgE, IgA i IgG,
- Biopsja jelita cienkiego.
Jednak w pierwszej kolejności najlepiej udać się do lekarza rodzinnego, który pokieruje cię dalej i wyśle na odpowiednie do twoich okoliczności badania.
Koszt badań na nietolerancję glutenu waha się w zależności od danego laboratorium. Jeśli wybieramy badanie przeciwciał, które wykonuje się z krwi zazwyczaj zmieścimy się w kwocie około 300 złotych. Podobną cenę zapłacimy za genetyczne badania na celiakię.
Trener żywieniowy na Superprof pomoże z indywidualnym dobraniem diety.
Czym jest efekt nocebo?
Efekt nocebo jest przeciwieństwem efektu placebo, kiedy to w placebo rzekomo odczuwa się korzystne skutki leczenia, w nocebo odczuwa się te szkodliwe. Badania wykazały, że wiele osób decydujących się na dietę bezglutenową wierzą, że cierpią na objawy nadwrażliwości na gluten, podczas gdy w rzeczywistości tak nie jest.
W jednym z badań osoby, które przestały spożywać gluten, stwierdziły, że 30% z nich cierpi na inne problemy medyczne, takie jak bakterie jelitowe, nietolerancja fruktozy lub laktozy, a nawet zapalenie jelita grubego.
Chociaż często słyszy się, jak wiele osób chwali się przejściem na dietę bezglutenową i wszystkimi korzyściami, takimi jak utrata masy ciała, zwiększona energia, mniej wzdęć, lepszy nastrój itp., trudno jest stwierdzić, czy są to korzyści wynikające z przejścia na dietę bezglutenową, czy po prostu spożywanie mniejszej ilości paczkowanych produktów, które są szkodliwe dla zdrowia.
Aby uzyskać korzyści płynące ze zdrowego stylu życia, należy wykonać następujące czynności:
- Trzymaj się z dala od przetworzonych cukrów,
- Jedz ciemną czekoladę, gdy pojawi się głód cukru,
- Pij mniej kawy, a więcej herbaty,
- Pij dużo wody każdego dnia (ponad 2 litry),
- Wypróbuj dietę roślinną z większą ilością fasoli, brązowego ryżu i zdrowych ziaren,
- Przygotowuj własne jedzenie w domu,
- Jedz lub pij warzywa i owoce w sałatkach i koktajlach,
- Unikaj picia alkoholu…
Wspomniane wcześniej wskazówki są niezwykle powszechne i prawdopodobnie można je usłyszeć od każdego dietetyka lub specjalisty ds. zdrowia.
Krótko mówiąc, jeśli nie cierpisz na celiakię, alergię na pszenicę lub zespół jelita drażliwego, nie masz powodu, aby przejść na dietę bezglutenową, jednak pamiętaj, że wszystko w nadmiarze może zaszkodzić!
Lubisz ten artykuł? Oceń nas!
Loading...