Jeśli czytasz ten artykuł, istnieje duża szansa, że jesteś zainteresowany grą w szachy.
Jeśli jest to Twój pierwszy kontakt z teorią gry w szachy, wierzymy, że ta seria artykułów dobrze Ci posłuży. Jeśli masz jakieś doświadczenie w grze w szachy, daj nam znać, co myślisz o tym artykule w sekcji komentarzy poniżej.
Zakładając, że jesteś początkującym szachistą, który nie odróżnia jeszcze skoczka od wieży i nie ma pojęcia, dlaczego królowa ma większą moc i wartość niż król, to trafiłeś na właściwy artykuł. Postaramy się przynajmniej trochę wytłumaczyć wszystko, co musisz wiedzieć, aby zacząć grać w szachy.
Jednak masz podstawową znajomość z grą - może przyjaciel lub krewny lubi grać i chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, ten artykuł jest również przeznaczony dla Ciebie. Możesz pominąć podstawy i przejść od razu do sedna sprawy: zrozumienia notacji szachowej.
Krótka historia szachów
Chociaż nie musisz wiedzieć nic o długiej historii szachów, jej znajomość pomaga zrozumieć początki gry, dzięki czemu możesz lepiej wyobrazić sobie różne strategie.
‘’Gdzieś w VII wieku zmierzyły się ze sobą dwie armie: piechota, a za nią kawaleria…’’
Za kolebkę szachów uważa się Indie. To właśnie z Indii szachy powędrowały razem z kupcami prosto do Persji, gdzie szybko zyskały w sobie wielu zwolenników. Po podbiciu Persji przez Arabów szachy rozprzestrzeniły się również na inne kraje.
To właśnie z perskiego wywodzi się jedno z najbardziej znanych wszystkim powiedzenie „szach mat” (per. „Shāh Māt”), które jest znane nie tylko graczom, ale i stosowane w powszechnej mowie. W tym wypadku Shāh, które czytamy jako „szach”, oznacza króla, natomiast Māt oznacza „pozbawiony mocy”, „jest martwy” lub „umarł”.
Z czasem gra w szachy została znacznie ulepszona i wzbogacona o nowe sposoby rozgrywania partii. Do Europy szachy dotarły już w VIII-IX wieku, początkowo tylko do Hiszpanii, Włoch oraz Francji, a potem również do Niemiec, Anglii jak i Skandynawii. Uważa się, że w Rosji szachy znane były już w IX wieku, dokąd – jak twierdzą uczeni – przywędrowały bezpośrednio ze Wschodu. W Europie szczególny rozkwit szachów miał miejsce nie później niż w XVI wieku.
Pionki szachowe
Mając do dyspozycji jedynie prymitywną broń i niewielki lub żaden pancerz, nie powinno być zbyt trudno wyobrazić sobie rolę piechura w czasach starożytnych, ale jeśli chodzi o szachy, błędem byłoby sądzić, że pionki są zwykłymi piechurami, które można dowolnie wykorzystywać.
W rzeczywistości słowo "pionek" wyrządza im niedźwiedzią przysługę. Pomimo tego, że mają najniższą wartość i najmniejszą moc, biegły szachista włączy strukturę pionków do swojej strategii gry. Może nawet dążyć do promowania pionka lub dwóch - wyobraź sobie siłę jednego gracza posiadającego dwie królowe na planszy...
Niemniej jednak, pomimo ich strategicznej wartości, pionki są najmniej brane pod uwagę ze wszystkich pionów szachowych. W notacji szachowej nie zasługują nawet na oznaczenie.
Wyszukaj szachy online nauka na Superprof.
Goniec ma nieco większą wartość - trzy punkty do jednego pionka, ale nadal jest uważany za figurę o niskiej sile. Można o nich myśleć jako o doradcach króla; nie są szczególnie skuteczni w walce. Kod notacyjny gońca to G.
Skoczek jest traktowany na równi z gońcem, jeśli chodzi o wartość punktową i siłę. Ich kod notacji to S, aby skoczki nie były mylone z królami podczas adnotacji do zagrań.
Wieże przesuwają się w górę w skali wartości; mają więcej możliwości ruchu i, jeśli gracz zdecyduje się na to, mogą zamienić się miejscami z królem, aby uzyskać dodatkową warstwę ochrony. Należy pamiętać, że roszada - ruch, który pozwala królowi ukryć się za wieżą, ma określone wytyczne; gracz nie może wykonać roszady do woli.
Za dodatkowe usługi dla króla, wieże otrzymują pięć punktów; są one oznaczone jako W.
Królową (inaczej Hetman) można uznać za uosobienie motywu "władzy za tronem". Królowe są najpotężniejszymi i najcenniejszymi figurami na szachownicy; mogą naśladować ruchy każdej innej figury z wyjątkiem skoczków. Królowe są oznaczone w notacji jako H.
Król nie ma przypisanej wartości punktowej, a jego potęga jest powodem gry - tak jak przez wieki prawdziwe armie maszerowały do bitwy, aby bronić interesów króla. W notacji jest on oznaczany jako K.
Zanim zaczniesz na poważnie grać w szachy, powinieneś dowiedzieć się więcej o każdej figurze szachowej, jej mocy, sposobie poruszania się i jak najlepiej wykorzystać ją do realizacji swoich strategii.
Plansza szachowa
Ponieważ szachy są grą opartą na strategii wojskowej, usłyszysz wiele terminów wojskowych związanych z grą, między innymi "szeregowy". Tradycyjnie, szeregowi wojskowi to wszyscy żołnierze zaciągnięci do wojska, z wyłączeniem podoficerów.
W terminologii wojskowej wyrażenie to opisuje również wszystkich żołnierzy stojących rząd po rzędzie, w długich kolumnach.
Zanim zdefiniujemy ich znaczenie w świecie szachów, przyjrzyjmy się szachownicy. Zauważysz, że jest to kwadrat podzielony na 64 kwadraty o naprzemiennych białych i czarnych kolorach. Jest osiem rzędów i osiem kolumn.
Niezależnie od tego, którą stronę szachownicy zajmuje twoja armia - białą czy czarną, lewym dolnym polem szachownicy zawsze będzie A1. Jednak w szachach biały zawsze przeważa, więc czytając notację szachową, należy pamiętać, że jest ona najprawdopodobniej zapisana z perspektywy koloru białego.
‘’Rzędy mają przypisane numery, podczas gdy kolumny są oznaczone literami.’’
Ponownie wizualizując szachownicę, nazwij pola wzdłuż osi X od a do h. Następnie, zaczynając od najniższego rzędu, ponumeruj pola wzdłuż osi Y od 1 do 8. Gratulacje! Właśnie stworzyłeś siatkowaną mapę, na której twoja armia będzie walczyć.
Zauważ, że kolumny są zawsze zapisywane małymi literami, aby uniknąć pomyłek; figury szachowe są zapisywane wielkimi literami.
Teraz, po wyjaśnieniu wszystkich oznaczeń, możemy zbadać szachową notację algebraiczną.
Znajdź nauczyciela szachów w okolicy, wpisując np. „szachy Warszawa” w wyszukiwarkę Superprof.
Szachowa notacja algebraiczna
Trzeba przyznać, że ten artykuł zawiera wiele informacji, które mogą wydawać Ci się skomplikowane, dlatego poukładajmy sobie najważniejsze informacje:
Szachownica to kwadratowa 64-polowa plansza, składająca się z 8 poziomych rzędów i 8 pionowych kolumn (rzędy i kolumny nazywane są również liniami).
Kolumny to pola oznaczone a - h, a rzędy to 1 - 8.
Kolumny są zawsze zapisywane małymi literami
Jak wyglądają figury szachowe w notacji:
król: K
królowa (hetman): H
wieża: W
skoczek: S
goniec: G
pionki: brak oznaczenia
Teraz, mając wszystkie potrzebne informacje przed sobą, wyjaśnijmy notację algebraiczną. Ale najpierw: czy oglądałeś Gambit Królowej?
Oprócz tego, że jest to genialny serial i motywuje do zainteresowania szachami, jego tytuł pochodzi od rzeczywistego gambitu otwarcia, zapisanego w następujący sposób: 1. d4 d5 2. c4
Dla wyjaśnienia, gambit (zwany hetmańskim) to otwarcie szachowe, w którym gracz poświęca bierkę w zamian za uzyskanie większej aktywności figur. W większości gambitów poświęca się piona, lecz znane są również bardziej ryzykowne, które polegają na oddaniu skoczka lub gońca.
Należy pamiętać, że pionki nie mają oznaczeń, więc to otwarcie opisuje ruch trzech pionków.
W pierwszej parze ruchów biały pionek na polu d awansuje na pozycję 4; czarny pionek na polu d zetknie się z nim na polu d5. Następnie białe przesuwają swojego piona z linii c na czwartą pozycję.
Od tego momentu gambit może przebiegać na dwa sposoby: Gambit Hetmański Zaakceptowany - dxc4 (czarny pionek na polu d przechwytuje białego pionka na polu c4) lub Gambit Hetmański Odrzucony, który powoduje, że czarne zachowują swoje miejsce w centrum planszy.
Jeśli czarne chciałyby chronić swojego piona c4, mogłyby przesunąć piona z pola b do piątego rzędu, ale w interesie rozwoju - wprowadzenia do gry pionów innych niż piony, mogłyby rozważyć Sf5 (skoczek na pole f, piąty rząd) w odpowiedzi na zagranie białych na c4.
Możesz się zastanawiać, jak odróżnić skoczka króla od królowej w notacji.
Skoczki i wieże są szczególnie trudne do odróżnienia, ponieważ każdy z nich może wylądować na tym samym polu (tylko nie w tym samym czasie!). Aby uniknąć nieporozumień, notacja będzie zawierać kolumnę, z którego pochodzi dana figura: Sbd2 (skoczek z pola b przesuwa się na d-2).
Niezależnie od tego, czy gra się białą czy czarną figurą, notacja pozostaje taka sama. Ponieważ białe zawsze grają jako pierwsze, ich ruchy są wymienione jako pierwsze w każdej parze ruchów.
O notacji algebraicznej w szachach można powiedzieć znacznie więcej - jej ewolucja i znaczenie, sposób zapisu szachów, matów itd... wszystkie te tematy omówimy w naszym przewodniku po szachach dla początkujących.
Lubisz ten artykuł? Oceń nas!
Loading...
Artykul jest napisany w ciekawy sposob, moze zachecic do nauki gry w szachy. Chce tylko zwrocic uwage na kilka bledow gramatycznych. W szachach nie uzywamy formy „skoczkowie”, ale „skoczki”; nie „hetmani/hetmanowie”, ale „hetmany”.
Ponadto uwazam, ze w szachach slowo „queen” nalezy tlumaczyc jako „hetman” a nie „krolowa”. Nie bez kozery uzywamy w notacji szachowej oznaczenia „H”, bo odnosimy ja do slowa „hetman”. A tak na marginesie: widok krolowej na polu bitwy to raczej rzadki widok, nieprawdaz? Inaczej jest z hetmanami, dla ktorych udzial w bitwach byl zjawiskiem naturalnym.
Serdecznie pozdrawiam. Doceniam Panstwa wysilki na rzecz propagowania gry w szachy.
Andrzej Socha