Szachy i malarstwo znane są od dawna. Ludzie na całym świecie kochają szachy i malarstwo. Ludzie pasjonują się pięknymi obrazami; ludzie pasjonują się szachami. Obie dyscypliny stanowią wyjątkowy duet. Dla tych, którzy chcą rozpocząć swoją przygodę z szachami, polecamy szachy nauka online.
Ponieważ malarstwo i szachy mają ze sobą wiele wspólnego - wymagają skupienia i dobrych umiejętności wizualizacji - nic dziwnego, że szachy pojawiają się w wielu dziełach sztuki.
Szachy są tematem tak wielu obrazów, że czeski artysta Peter Raabenstein przedstawił je wszystkie w książce zatytułowanej Chess in Art (Szachy w sztuce)1. Album obejmuje 800 lat i prezentuje prace 700 różnych artystów. Opowiada również o tym, jak na przestrzeni wieków zmieniała się sama gra w szachy oraz sztuka jej uwieczniania na płótnie.
Podczas czytania tego artykułu – bez wątpienia w nadziei na odkrycie kilku obrazów przedstawiających szachy – możesz się obawiać, że będziesz czytał go w nieskończoność, ponieważ 800 lat historii sztuki to naprawdę sporo do przeczytania.
Na szczęście monumentalne zadanie zbadania i szczegółowego opisania wszystkich obrazów o tematyce szachowej wykonał już pan Raabenstein. Dzisiaj Superprof wybierze zaledwie kilka z dzieł, aby o nich opowiedzieć.
Czy możesz dać nam znać w sekcji komentarzy, jaki jest Twój ulubiony obraz przedstawiający szachy? Dzięki!
Szachiści, Moritz Retzsch
Ten artysta, którego pełne imię i nazwisko brzmi Friedrich August Moritz Retzsch, nie cieszy się tak wielką popularnością, jak jego twórczość.
Rozpoczął karierę jako malarz, grafik i rysownik w Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie w 1798 roku, gdy miał 19 lat. Prawie 20 lat później został członkiem wydziału, a pięć lat później uzyskał tytuł profesora zwyczajnego.
Choć niewiele wiadomo na temat jego kariery artystycznej, można śmiało powiedzieć, że był na tyle utalentowany, że nie tylko mógł tak długo pozostać w akademii, ale także zwrócić na siebie uwagę wydawcy i pioniera przemysłu FreiHerr Cotty. Jego wydawnictwo zawarło z panem Retzschem umowę na namalowanie 24 scen z Fausta Goethego.
To zlecenie przyniosło mu sławę i pieniądze, po czym podjął się kolejnych zleceń, malując sceny z innych sztuk, w tym dzieł Szekspira.
Sceny teatralne były jego chlebem powszednim, ale jego obraz Szachiści (Szachy z diabłem, Gra szatana o duszę) ma równie niezwykłą historię.
Przedstawia ona trwającą grę pomiędzy kimś, kto prawdopodobnie jest diabłem, a elegancko wyglądającym młodzieńcem. Diabeł wydaje się raczej zadowolony z siebie, pewny swego zwycięstwa, podczas gdy młodzieniec, wpatrzony nieruchomo w szachownicę, z głową podpartą ręką, wydaje się na skraju rozpaczy. W tle widać anioła patrzącego na młodzieńca ze smutkiem.
Nawet figury szachowe odzwierciedlają motyw dobro kontra zło. Pionkami białego gracza są cherubiny, a czarne figury diabła to gryfy. Podczas gdy czarne figury zdają się lubieżnie paradować, białe stoją pobożnie i cnotliwie.
Przez długi czas obraz ten nazywano Szach-mat. Ludzie zdawali się wierzyć, że wyraża ona smutek z powodu utraconej cnoty; diabeł znów zwyciężył!
Obraz ten jest niezwykły nie ze względu na tematykę i kontrasty ikonografii religijnej, ale ponieważ arcymistrz szachowy po jego zbadaniu doszedł do wniosku, że zrozpaczony młodzieniec miał jeszcze jeden ruch do wykonania, aby uniknąć mata – a właściwie wygrać grę.
Tym arcymistrzem nie był nikt inny, jak Paul Morphy2, genialny szachista, który zakończył karierę szachową o wiele za wcześnie. Był niepowstrzymany; pokonał wszystkich szachistów w USA i Europie. Czuł, że gra nie miała już dla niego znaczenia. Zaawansowani gracze mogą również skorzystać z szachy korepetycje, aby doskonalić swoją strategię.
Jednak jego nazwisko nadal żyje w kręgach szachowych; nie tylko ze względu na jego legendarne umiejętności szachowe, ale także ze względu na Obronę Morphy'ego - popularna reakcja na otwarcie Ruy Lopez.
Gra w szachy, Sofonisba Anguissola
Najbardziej znani malarze renesansu: Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rafael...Sofonisba Anguissola?
Rzeczywiście, pani Anguissola była prawdziwą pionierką swoich czasów. Urodziła się w rodzinie szlacheckiej, ale ubogiej, więc wraz z siostrami miała zapewniony pełen program edukacyjny, który obejmował kursy sztuk pięknych. Jej nauczyciele, doceniając jej talent, zalecili jej naukę u kilku malarzy pracujących w Cremonie, gdzie mieszkała rodzina.
W rzeczywistości jej staż utorował drogę do akceptacji dla innych malarek w studiowaniu sztuki.
Sofonisba Anguissola miała niezwykłą karierę, obejmującą wczesną współpracę z Michałem Aniołem w Rzymie. Jej sława rosła, więc zaczęto jej oferować zlecenia na malowanie szlacheckich rodzin z całych Włoch. Podróżowała nawet do Hiszpanii, gdzie została oficjalną malarką dworską króla Filipa II.
W tamtych czasach niezwykle rzadko zdarzało się, aby kobiecie przypisywano zdolności artystyczne, a co dopiero, aby została malarką nadworną. Artemizja Gentileschi, inna włoska malarka (okresu baroku) również dokonała tego wyczynu, głównie dlatego, że jej ojciec był nadwornym malarzem króla Anglii Karola I.
Można rzec, że Sofonisba Anguissola przetarła szlak, a Artemizja deptała jej po piętach. Gentileschi nie namalowała jednak żadnego z szachowych obrazów; naszą bohaterą w tej wkestii jest Anguissola.
Dzieło przedstawia jej siostry biorące udział w figlarnej grze w szachy.
Lucia, trzecia córka, przesuwa figurę szachową, podczas gdy jej młodsza siostra zdaje się ją upominać. Piąta córka z zachwytem przygląda się całej sytuacji, podczas gdy pokojówka lustruje ją wzrokiem w tle.
Dziewczęta są bogato ubrane, a zestaw szachów wygląda na drogi. Stoi na stole nakrytym obrusem; sam obrus również wyglądał jak przedmiot pochodzący z bogatego domu.
Takie szczegóły są istotne, biorąc pod uwagę fakt, że rodzina, mimo posiadania tytułu szlacheckiego, dysponowała niewielkim majątkiem.
To, co czyni ten obraz wyjątkowym, to dwie rzeczy: po pierwsze, że został namalowany przez kobietę, a po drugie, że przedstawia kobiety grające w szachy.
Nikt nie powiedział, że w szachy mogą grać tylko mężczyźni, ale gra królów wymaga umiejętności strategicznych i logicznego myślenia – dwóch cech, których w tamtej epoce zazwyczaj nie przypisywano kobietom.
Warto zauważyć, że w tamtym czasie we Włoszech zmieniły się zasady gry w szachy. Nowe wytyczne uczyniły hetmana najsilniejszą figurą w tej grze. Być może ta zmiana była inspiracją do tego zachwycającego spojrzenia na bawiące się córki Anguissoli.
Libro de los Juegos
Libro de los Juegos3, dosłownie Księga gier, została zamówiona przez króla Kastylii, Galicji i Leonu, Alfonsa X, pod koniec XIII wieku. Tekstowi towarzyszą ilustracje, niektóre kolorowe, które mają pomóc czytelnikowi lepiej zrozumieć zasady gry w kości, tryktraka i szachów.
Libro obejmuje ponad 100 kompozycji szachowych, jak również odmiany szachów. Ponieważ książka analizuje gry z astrologicznej perspektywy, jest mniej moralizatorskim traktatem, a bardziej próbą ukazania podwójnej natury gier – szczęścia i umiejętności.
Sama książka jest dziełem sztuki, ale zawarte w niej ilustracje są po prostu zapierające dech w piersiach:
- Zadanie szachowe nr 35 przedstawia dwóch graczy w trakcie gry, siedzących na ławce z planszą w pełnym widoku
- Szachy na cztery pory roku przedstawia zestaw szachowy z figurami podzielonymi na cztery „drużyny” o różnych kolorach, z których każda odzwierciedla porę roku. W tę grę w szachy gra się kostkami, w przeciwieństwie do innych gier szachowych opisanych w instrukcji
- Templariusze grający w szachy pokazuje dwóch rycerzy grających w grę; krzyż templariuszy jest eksponowany w widocznym miejscu
- Astronomiczne szachy: plansza zaprojektowana jest w siedem koncentrycznych okręgów i 12 części, aby odzwierciedlić motyw zodiaku
Libro jest uważane za jedno z najważniejszych źródeł wiedzy dla historyków, socjologów i osób badających naturę i rozwój gier planszowych.
Ponadto, ponieważ zawiera ponad 150 obrazów, jest dobrodziejstwem dla historyków sztuki.
Gra w szachy w sztuce
Pojęcie sztuki obejmuje znacznie więcej niż tylko obrazy. Sztuka to dzieła pisane, zarówno poezja, jak i proza, a nawet komiksy; programy telewizyjne i te prezentowane w serwisach streamingowych (Gambit królowej), filmy, teledyski, a nawet gry wideo...
Na przestrzeni wieków szachy pojawiały się we wszystkich aspektach sztuki.
Jest nawet produkcja teatralna, musical Chess, który jest luźno oparty na Meczu Stulecia między Fischerem a Spasskim.
Jednak naszym tematem są szachy na znanych obrazach, a żaden obraz o tematyce szachowej nie jest bardziej znany niż Szachiści.
Niektóre jednak mają znacznie bardziej prowokacyjne tytuły, jak na przykład obraz Niccolo de Pietro „Święty Augustyn i Alipiusz przyjmujący Pontycjana” (St Augustine and Alypius Receiving Ponticianus), na którym Alipiusz najwyraźniej jest znacznie bardziej zainteresowany swoją grą w szachy niż nawróceniem Augustyna.
Podobnie, Hans Muelich na swoim obrazie z 1552 r. przedstawił księcia Albrechta V i jego żonę grających w szachy, podczas gdy inni patrzą, rozważając ideę kochającej się pary oddającej się stymulującej rozrywce. Książę Albrecht był Bawarczykiem, a jego żona Anna Austriaczką. Być może poprzez grę w szachy reprezentowali walczące terytoria?
Razem i osobno, szachy i sztuka cieszą się wspaniałą historią. I to z dobrego powodu! Dla osób poszukujących indywidualnego wsparcia warto rozważyć kontakt z trener szachowy Warszawa.
Źródła
- Chess in Art Book, https://chessinart.com/book/, [Dostęp: 19.09.2024]
- Najlepsi szachiści na świecie Paul Morphy, https://www.chess.com/pl/players/paul-morphy, [Dostęp: 19.09.2024]
- E. Warmińska, Średniowieczna księga gier i perypetie pewnego mądrego króla analizującego planszówki – cz.1, https://bazgranie.znadplanszy.pl/2021/02/15/sredniowieczna-ksiega-gier-i-perypetie-pewnego-madrego-krola-analizujacego-planszowki-czesc-1/, [Dostęp: 19.09.2024]
Lubisz ten artykuł? Oceń nas!
Loading...
