Istnieje wiele sposobów na poznanie historii i kultury Chin: od nauki języka mandaryńskiego po opanowanie wielu znaków chińskiego alfabetu. Chociaż obecnie kojarzymy Chiny jako jedno z największych centrów produkcyjnych świata, zajmują one szczególne miejsce w historii świata.
Czy wiesz, że Chinom przypisuje się wynalezienie rzeczy, które na zawsze zmieniły nasz świat? Najważniejsze z nich zostały zgrupowane w kategorii znanej jako „Cztery wielkie wynalazki”. Zgadniesz, co to takiego?
Należą do nich proch strzelniczy, kompas, papiernictwo i druk! Wpływ starożytnej cywilizacji na język i historię jest niezaprzeczalny. Jednak warto pamiętać o niesamowitym wpływie Chin na współczesny system matematyczny. Nawet bez zera w systemie liczbowym!
Chcesz wiedzieć więcej? Czytaj dalej, aby odkryć matematykę starożytnych Chin i jeszcze więcej ciekawostek matematycznych!
Jak wyglądają chińskie cyfry?
Cyfry chińskie to system zapisu liczb stosowany w kulturze chińskiej. Istnieją dwie formy cyfr: standardowe cyfry chińskie i cyfry arabskie, które są powszechnie używane na całym świecie.
Cyfry chińskie są używane w życiu codziennym i bardziej formalnych sytuacjach. Podczas gdy cyfry arabskie (0, 1, 2 itd.) są powszechnie używane w kwestiach takich jak daty, pieniądze i pomiary. Tradycyjne cyfry chińskie często można znaleźć w dokumentach prawnych, na walucie oraz w bardziej ceremonialnych lub klasycznych tekstach. Znaki te reprezentują liczby od zera do dziesięciu i dalej, z pewnymi modyfikacjami przy liczeniu lub wyrażaniu dużych liczb.
| Liczba | Znak chiński (uproszczony) | Pinyin |
|---|---|---|
| 0 | 零 | líng |
| 1 | 一 | yī |
| 2 | 二 / 两 | èr / liǎng |
| 3 | 三 | sān |
| 4 | 四 | sì |
| 5 | 五 | wǔ |
| 6 | 六 | liù |
| 7 | 七 | qī |
| 8 | 八 | bā |
| 9 | 九 | jiǔ |
| 10 | 十 | shí |
W języku mówionym używa się dwóch form liczby „dwa”: „二” (èr) do liczenia i „两” (liǎng) do określania ilości.
Historia matematyki w Chinach
Aby zrozumieć jeden z najstarszych systemów liczbowych na świecie i sposób jego wykorzystania, warto poznać jego historię. System liczbowy używany przez tę starożytną cywilizację sięga lat 479 - 221 p.n.e.
W tym okresie dokonano wielu postępów w matematyce. Był to również okres niestabilności z powodu walk toczonych między różnymi państwami. Dlatego okres ten jest często nazywany Okresem Walczących Królestw. Matematyka grecka i chińska rozwijały się niezależnie. Grecy skupili się na logice dedukcyjnej i dowodach, a Chińczycy kładli nacisk na rozwiązywanie problemów za pomocą algorytmów. Mimo to obie nauki położyły podwaliny pod nowe podejście, które później połączyły się dzięki wymianie międzykulturowej.
Jednym z ważnych miast w historii matematyki w tym regionie jest wioska Xiao, położona w dzisiejszej prowincji Henan. Region ten był w rzeczywistości stolicą późnej dynastii Shang, zwanej też Yin. Dynastia Shang panowała między 1556 a 1046 r. p.n.e.
Ta dynastia jest w rzeczywistości najwcześniejszą dynastią rządzącą w udokumentowanej historii świata. Oznacza to, że najwcześniejsze zapisy w Chinach pochodzą z czasów dynastii Shang.
Chociaż Chiny wynalazły papier dopiero ok. 2 r. p.n.e., wcześniej do zapisków używano materiałów takich jak jadeit, brąz, kości i skorupy żółwi!
Starożytny chiński system liczbowy
W 1899 roku archeolodzy odkryli powód, dla którego wioska Xiao była tak ważna dla kultury chińskiej. W znalezisku znajdowały się tysiące reliktów, z których korzystała starożytna cywilizacja. Artefakty były wykonane z przeróżnych materiałów, m.in. kości i skorupy żółwi.
Być może zastanawiasz się, jakie to ma znaczenie w systemach liczbowych starożytnej cywilizacji. Otóż wiele z tych znalezisk zawierało historyczne informacje o liczbie opisywanych przedmiotów. Oto kilka przykładów:
- Liczba osób poległych w bitwie
- Liczba zwierząt
- Liczba miesięcy
Choć wiele z tych informacji nie budzi ekscytacji, ich odkrycie jest bardzo cenne, ponieważ dało nam wgląd w system liczbowy, którym posługiwali się ówcześni ludzie. Przyjrzyjmy się systemom liczbowym stosowanym w starożytnych Chinach.
System liczbowy miał symbolikę dla następujących liczb.
| Wartość | Przykłady |
|---|---|
| Jedynki | 1-10 |
| Dziesiątki | 20, 30, 40, 50, 60 |
| Setki | 100, 200, 300, 400, 500 |
| Tysiące | 1 000, 2 000, 3 000, 4 000, 5 000 |
Tak jak w starożytnej matematyce egipskiej, Chińczycy nie używali pozycyjnego systemu liczbowego. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się, co to oznacza!
Chiński system niepozycyjny
Dzisiaj używamy systemów liczb pozycyjnych. Nie jest to nic skomplikowanego. Od najmłodszych lat uczono cię posługiwania się naszym systemem liczb pozycyjnych. Aby zrozumieć starożytną chińską matematykę, najpierw powinieneś zrozumieć nasz system matematyczny w dzisiejszych czasach.
Systemy liczb pozycyjnych to takie, w których każda liczba matematyczna znajduje się w specyficznym miejscu. Na przykład, kiedy piszesz liczbę dwadzieścia, piszesz ją tak:
- Tak: 02?
- Czy tak: 20?
Jasne? A co powiesz na zapisanie tego tak: 00200? Symbol oznaczający 2, tak naprawdę nie ma aż takiego znaczenia. Moglibyśmy go zastąpić bananem i zależność byłaby taka sama. Liczy się położenie dwójki względem zer. Innymi słowy, istnieje określona kolejność, w jakiej musimy umieścić symbole, aby uzyskać właściwą liczbę.
W chińskim systemie tego nie było. Właściwie można powiedzieć, że w systemie niepozycyjnym było na odwrót. Pozycja, w jakiej znajdowały się symbole, miała mniejsze znaczenie niż same symbole.
Wpływ Chin na rozwój matematyki
Być może widziałeś już liczydło. Ten dość powszechny przyrząd stanowi świetną zabawkę dla dzieci, które uczą się podstaw liczenia. To był ważny wynalazek w historii matematyki. Wiesz, gdzie i dlaczego powstał abakus? Odpowiedzi znajdziemy w starożytnych Chinach!
Chińskie liczydło, którego używamy dzisiaj, pochodzi sprzed II wieku p.n.e. Wiele innych starożytnych cywilizacji używało urządzenia podobnego do abakusa, na przykład Mezopotamia i Rzym!
Liczydło jest zazwyczaj zbudowane z drewnianych prętów i koralików oraz służy do liczenia.
Jakby nie patrzeć był to jeden z pierwszych kalkulatorów. Pomagało ludziom w łatwym wykonywaniu szybkich obliczeń matematycznych, a ponadto był bardzo poręczny.
Nasuwa się pytanie: po co starożytni Chińczycy potrzebowali takiego urządzenia do liczenia, skoro mieli już do dyspozycji cyfry? Otóż, podobnie do większości starożytnych systemów matematycznych na świecie, chińskie cyfry nie sprawdzały się najlepiej w sytuacjach, w których trzeba było wykonać wiele obliczeń.
Co więcej, papier nie był wówczas tak łatwo dostępny, jak dzisiaj, dlatego liczyło się albo na palcach, albo za pomocą przenośnego urządzenia, takiego jak abakus! Chociaż wiele starożytnych cywilizacji używało jakiejś formy liczydła, Chiński abakus jest najbardziej zbliżony do tych, których używamy do dziś.
Dziś mamy do dyspozycji smartfony, przenośne mini komputery!
Wczesne chińskie tabliczki mnożenia
Na pewno znasz tabliczkę mnożenia z czasów dzieciństwa. Mogliśmy się jej uczyć, za sprawą matematyki starożytnych Chin! W 2008 roku dokonano odkrycia archeologicznego, w wyniku którego odnaleziono jedne z najważniejszych starożytnych tekstów matematycznych na świecie.
Co w nich było? Zapisy na paskach bambusa zaczęto nazywać „Bambusowymi karteczkami Tsinghua”. Uniwersytet Tsinghua w 2008 roku wykazał, że te starożytne zapisy matematyczne pochodzą z Okresu Walczących Królestw.
Wśród zapisków znalazło się coś bardzo istotnego do historii matematyki. Znaleziono jeden z najwcześniejszych przykładów tabliczki mnożenia o podstawie 10. Po ułożeniu pasków w całość, powstał jeden z najwcześniejszych artefaktów matematycznych na świecie.
Ciekawostka: W 2017 roku te bambusowe kartki wpisano do Księgi Rekordów Guinnessa jako „najstarszą tabliczkę mnożenia dziesiętnego”! Jeśli uwielbiasz naukę historii i matematyki, pokochasz informacje o matematyce babilońskiej!
Magiczny kwadrat Lo Shu
Poznanie poznanie magicznego kwadratu Lo Shu, wymaga zrozumienia, czym jest kwadrat magiczny w świecie matematyki. Kwadrat magiczny to po prostu liczby, zazwyczaj dodatnie, uporządkowane w kwadracie.
Na przykład, wyobraź sobie liczby ułożone w siatce 3 na 3:
| 4 | 9 | 2 |
| 3 | 5 | 7 |
| 8 | 1 | 6 |
Każdy wiersz i kolumna w kwadracie magicznym sumuje się do tej samej wartości:
| Suma wiersza | ||||
|---|---|---|---|---|
| 4 | 9 | 2 | 15 | |
| 3 | 5 | 7 | 15 | |
| 8 | 1 | 6 | 15 | |
| Suma kolumny | 15 | 15 | 15 |
Magiczny kwadrat Lo Shu jest ważną częścią chińskiej matematyki, a także feng shui. Historia magicznego kwadratu sięga czasów sprzed I wieku n.e.! W starożytnych zapisach odkryto, że kwadrat magiczny mógł mieć istotne znaczenie w planowaniu miast i projektowaniu świątyń.
Wczesne chińskie teksty matematyczne
Niestety, w Okresie Walczących Królestw cesarz Qin Shi Huang Di nakazał spalenie ksiąg. Choć nie posiadamy wszystkich tekstów matematycznych z tamtego okresu, zachował się jeden z najstarszych tekstów matematycznych na świecie.
Jeśli interesują Cię znaki chińskie, kantoński, a nawet stare cyfry – ten stary podręcznik matematyki to świetny punkt zaczepienia. Tekst zatytułowany „Zhou Bi Suan Jing”, pełen starych znaków wartości i cyfr, pochodzi z około 500-200 p.n.e. Starożytni Chińczycy nie tylko wynaleźli słynny liczydło, ale także odkryli wczesne formy twierdzenia Pitagorasa!
Od starych znaków po jednostki bezwzględne: ten tekst ma ogromną wartość dla świata matematyki. Oto inne ważne chińskie teksty matematyczne:
- Suanshu Shu
- Jui Zhang Suan Shu
Lubisz ten artykuł? Oceń nas!
Loading...
