Bez względu na to, skąd pochodzą instrumenty muzyczne, każdy który jest uderzony w odpowiednią część pałką, szczotką, dłonią lub też poprzez potrząsanie całym instrumentem, jest uważany za instrument perkusyjny, mimo to nie każdy instrument perkusyjny jest nazywany bębnem.
Przyjrzyjmy się również genezie tego słowa: łacińskie słowo percussio oznacza bić lub uderzać - oczywiście w sensie muzycznym. To łacińskie słowo jest korzeniem terminu perkusja i obejmuje wszystko (najczęściej są to instrumenty), co jest uderzane po to, aby wydać dźwięk.
Do niektórych instrumentów muzycznych, takich jak fortepian i cymbały, używa się młotków do bicia strun, które wytwarzają dźwięki. Jednak nie są one uważane za instrumenty perkusyjne.
Fortepian natomiast wymyka się standardowym klasyfikacjom, ponieważ, pomimo faktu iż posiada klawisze, należy on do grupy instrumentów strunowych!
Inne instrumenty perkusyjne dowolnej orkiestry lub zespołu, takie jak kuranty i marakasy, są raczej potrząsane niż uderzane przez muzyka (aczkolwiek często uderza się pojedynczym marakasem w dłoń).
Pałeczki deszczowe w ogóle się nie dotykają; muzyk po prostu musi okręcać ten instrument, aby wydał dźwięk!
Tworząc tę listę bębnów, załoga Superprof uwzględniła ogromną różnorodność instrumentów perkusyjnych z całego świata i jakiś czas zastanawiała się, jak najlepiej te instrumenty zaprezentować.
- Czy według oficjalnego systemu podziału instrumentów muzycznych opracowanym przez Ericha Moritza von Hornbostela i Curta Sachsa, czyli kwalifikacji Hornbostela-Sachsa?
- (Powyższa klasyfikacja obejmuje idiofony, membranofony i elektrofony)
- Czy według ich podstawowej klasyfikacji: akustyczna, elektryczna i światowa?
- Czy według regionu pochodzenia: między innymi z Azji, Afryki, Ameryki Łacińskiej i Europy?
- Czy według ich funkcji: orkiestra, zespół, marsz, wojsko...?
- Czy według konfiguracji/rozmiaru: standardowy, elektroniczny, dwugłowy, jednogłowy?
- Czy według ich kształtu: cylindryczny, kielich, klepsydra, miska, pudło?
- Czy według tego jak się nimi gra - ręką, młotkiem, patykami czy uderzeniami?
A czy powinniśmy uwzględnić w naszej ocenie talerze perkusyjne? W końcu są niezbędne w zestawie perkusyjnym i są mile widzianym dodatkiem w każdej orkiestrze.
Poza tym to jedne z najstarszych instrumentów muzycznych na świecie!
Jedno możemy powiedzieć na pewno: nie musimy rozkładać zestawu perkusyjnego (stopy, tom-tomów, werbla, itd.), aby nauczyć się czegoś o instrumentach. Dla mieszkańców Poznania warto również rozważyć nauka gry na perkusji poznań.
Przeczytaj ten artykuł, aby dowiedzieć się o wielu ciekawych i różnorodnych bębnach z całego świata!
Afrykańskie bębny
Pomimo tego, że Afryka to rozległy kontynent, którego muzyka jest niezwykle rytmiczna to wiele języków subsaharyjskich nie posiada słów, które opisały by rytm, a nawet muzykę.
Niemniej muzykolog Arthur Morris Jones, który dużo podróżował po Afryce ze swojej rodzinnej bazy w Zambii, uznał muzykę na całym kontynencie za tak podobną, że nawet regionalne style muzyczne uważał za część większego systemu występującego w całej Afryce.
Podstawowymi elementami afrykańskiej gry na perkusji są synkopa i cross-beaty, czyli polirytmia, grane na wielu różnorodnych instrumentach, takich jak:
- Udu - jest to afrykański instrument perkusyjny stworzony przez plemiona nigeryjskie. Udu w języku plemion nigeryjskich oznacza pokój albo naczynie, używany przez kobiety w celach rytualnych. Zazwyczaj wykonany z gliny lub kamienia, z jednym lub większą ilością otworów.
- Tam-tam - zwany także bębnem kłodowym lub szczelinowym. Jest to instrument o dużej średnicy i donośnym dźwięku. Używany w Afryce jako instrument sygnalizacyjny, używany do przekazywania wiadomości na duże odległości. Korpus instrumentu stanowi wydrążony pień drzewa, wzdłuż którego wycięte są szczeliny.
- Djembe - o kształcie kielicha, jest najbardziej znanym z afrykańskich bębnów. Membrana djembe stworzona jest zazwyczaj ze skóry koziej lub rzadziej z bydlęcej, naciągniętej za pomocą specjalnie splatanego sznura bądź śrub.
W Ugandzie ngoma jest ogólnie określana jako ceremonialny bęben, na którym gra się podczas rytuałów lub podcas innych tradycyjnych wydarzeń. Służą one również do komunikacji na odległość, a także są symbolem władzy.
Grupa etniczna Bantu, zwana Baganda, ma tak szczególny związek z tym bębnem, że czule nazywają siebie dziećmi ngomy.
Należy pamiętać, że termin „ngoma” może wprowadzać w błąd, ponieważ jest to słowo w języku suahili oznaczające ogólnie „bęben”.
W tym sensie słowo to nie definiuje pojedynczego bębna, a raczej zestaw do siedmiu bębnów, o różnych rozmiarach i odmianach, połączonych i granych razem.
Najpopularniejsze bębny, które składają się na ngomę, obejmują bakisimbę, która po uderzeniu wydaje głęboki bas. Można to porównać do bębna basowego zestawu perkusyjnego z zachodu.
Szukasz lekcji gry na perkusji dla dzieci? Przejrzyj oferty na stronie Superprof!
Empuunya ma nieco wyższą tonację i jest mniejsza niż bakisimba; niemniej jednak jego dźwięk także jest dość niski.
Podczas gry na nankasie (który wydaje wysoki dźwięk) nie uderza się go rękami jak podczas gry na innych bębnach, ale uderza się pałeczkami.
Kolejny bęben, o którym warto wspomnieć nosi nazwę engalabi. Instrument ten jest wyższy i bardziej cylindryczny niż wszystkich innych bębnów w tym zbiorze i posiada skórę tylko po jednej stronie. Ponadto, w przeciwieństwie do innych bębnów ma tylko jedną membranę.
Wszystkie pozostałe naciągi są wykonane ze skóry bydlęcej na górze i na dole. Te skórki są splecione razem za pomocą ścisłego splotu.
Engalabi wydaje najwyższy dźwięk ze wszystkich bębnów w zbiorze i jak można się domyślić, to wyjątkowy zaszczyt grać na tym bębnie!
Inne afrykańskie instrumenty perkusyjne to marimba i mbira, z których oba muszą być regularnie strojone.
Nie trzeba dodawać, że gra na perkusji jest istotną częścią kultury bantu. Muzyka bębnowa, której często towarzyszą rytualne tańce, służy wzmocnieniu spójności społecznej, w celach leczniczych, a przede wszystkim pomaga zmniejszyć stres i napięcie.
Czy kiedykolwiek słyszałeś o kręgu bębniarzy? Czy kiedykolwiek brałeś udział w takim spotkaniu?
Nie tylko afrykańskie plemiona są zwolennikami gry na bębnach w celach towarzyskich.
Według projektu Resiliency gra na perkusji ma terapeutyczny wpływ na nasze fizyczne, emocjonalne i psychiczne samopoczucie. Wykazano, że pomaga to obniżyć ciśnienie krwi, a także wzmacnia odporność i pomaga w leczeniu przewlekłego bólu.
Ta fundacja (the Resiliency Project) non-profit została założona przez samego Ricka Allena, który jest brytyjskim perkusista rockowy i członekiem zespołu Def Leppard. Allen po tragicznym wypadku samochodowym w 1984 roku stracił rękę i od tamtej pory gra na perkusji używając tylko jednej ręki! Mógł zakończyć swoją kadencję, ale mimo utraty prawej ręki nauczył się gry na perkusji od nowa przy użyciu skomplikowanego systemu pedałów, tak aby jego lewa stopa grała na bębnach i talerzach.
Ale wróćmy jeszcze do afrykańskich bębnów...
Na szczególną uwagę zasługuje mówiący bęben: jest to bęben w kształcie klepsydry z Afryki Zachodniej, którego wysokość można regulować, aby naśladować ton i prozodię ludzkiej mowy. Posiada dwie głowice bębnów połączone skórzanymi linkami napinającymi, które pozwalają na zmianę wysokości bębna poprzez ściskanie linek między ramieniem a ciałem.
Ten typ bębna był generalnie używany w większym stopniu do komunikacji niż do tworzenia muzyki. Oczywiście każdy region, język, kraj i plemię identyfikuje swoje bębny według nazw unikalnych dla ich języka. Wspomniane djembe jest tego doskonałym przykładem.
Co więcej, biorąc pod uwagę, że Afryka jest kolebką ludzkości, rozsądne i logiczne jest założenie, że kiedy ludzie migrowali po całym świecie to zabierali ze sobą te piękne i twórcze instrumenty.
Dlatego podobne bębny widzimy w Azji, Ameryce Południowej, a nawet na Karaibach!
Znajdź kurs gry na perkusji na Superprof.
Dowiedz się, ile możesz zapłacić za swój zestaw perkusyjny.
Bębny w Azji
Teraz przejdźmy do starożytnych Chin i do społeczeństwa które stworzyło własne bębny.
Czy wiesz, że sztuka gry na perkusji ma ponad 7 tysięcy lat?
W drugiej połowie epoki kamienia łupanego ludzie mieszkający w Chinach poszukiwali nowych sposobów wykorzystania skór aligatora. Naciągnęli taką membranę na wydrążone, cylindryczne urządzenie i, presto! Tak narodził się chiński bęben.
Z Chin instrumenty te podróżowały po całej Azji: do Japonii, na Filipiny, do Indii oraz na Bliski Wschód.
Udali się także do Australii i południowej Europy; ale do tego wrócimy później!
Chociaż gongi i talerze są znacznie bardziej znane wśród azjatyckich instrumentów perkusyjnych, niemniej jednak istnieje duży wybór chińskich bębnów: od małego bangu używanego w operze pekińskiej po dagu - jest to duży, drewniany bęben, na którym gra się przy użyciu kijów.
Chińczycy mają nawet własny bębenek w kształcie klepsydry, zwany jiegu!
Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się jak nastroić zestaw perkusyjny!
Znajdź zajęcia muzyczne w okolicy, wpisując np. „lekcje gry na perkusji Kraków” w wyszukiwarkę Superprof.
Bębny w Indiach
Kultura Indii również może pochwalić się długą listą membranofonów.
Tumbaknaer to narodowy bęben Kaszmiru o kształcie kielicha, używany przy akompaniamencie piosenek oraz podczas religijnych uniesień.
W rzeczywistości tabla to fascynująca para bębnów, o której wkrótce opowiemy więcej!
Mridanga natomiast, to najstarszy ze wszystkich instrumentów perkusyjnych! To dwugłowy bęben wykonany z jednego kawałka drewna w kształcie beczki, który po jednej stronie jest wybrzuszony. Bęben posiada dwie membrany różnej szerokości, aby umożliwić wytwarzanie różnorodnych dźwięków. Obie ściany są przymocowane do bębna ciasnymi warkoczami i skórzanymi paskami.
Przed rozpoczęciem gry artysta nakłada czasami mieszankę mąki i wody na lewą stronę bębna, aby uzyskać niższy ton. Ta powłoka jest oczywiście ścierana po sesji!
Pakhawadź to indyjski podwójny bęben o baryłkowatym kształcie i posiada dwie głowice. Ten północno-indyjski odpowiednik mridangamu często bywa wykorzystywany w różnych rodzajach muzyki. Charakteryzuje się niskim, miękkim tonem. Aby nastroić bęben, muzyk musi przesuwać drewniane bloki tuningowe (które są przymocowane do rzemieni bębna) w górę lub w dół.
Ten typ bębna był używany głównie do akompamentu śpiewakom dhammar i druphad, ale obecnie jest rzadko używany.
Mówi się, że tabla, która jest najpopularniejszym bębnem w Indiach, pochodzi od instrumentów mridangam i pakhawaj. Precyzyjniej rzecz ujmując, tabla w rzeczywistości para bębnów.
Interesujący jest fakt że ta para bębnów ma stronę męską i żeńską. Bęben oznaczony jako męski znajduje się po lewej stronie i odtwarza tony basowe. Żeński bęben natomiast odtwarza tony wysokie.
Dayan, bo tak nazywa się żeński bęben, składa się ze smukłej, drewnianej skorupy. Męski bęben jest zaokrąglony i wykonany z metalu. Oba bębny mają głowice wykonane ze skóry, które są przymocowane do skórzanych obręczy, które z kolei są przymocowane do korpusu bębna za pomocą skórzanych pasków.
Dodatkowo żeński bęben ma drewniane bloki umocowane pomiędzy skórzanymi szelkami a korpusem bębna, dlatego bęben ten stroi się tak samo jak bęben pakhawaj!
Porozmawiajmy o jeszcze jednej unikalnej cesze bębnów tabla: zwykle każdy z nim spoczywa na małej poduszce. Te okrągłe poduszki zapewniają podwójną izolację instrumentów, dzięki czemu ich wibracje nie przenoszą się na podłoże.
Madal natomiast to niewielki ludowy instrument muzyczny Nepalu, na którym gra się muzykę ludową, szczególnie przez kobiety. Jest bardzo popularny i szeroko stosowany jako bęben ręczny. Instrument ten ma cylindryczny kształt o lekkim wybrzuszeniu na środku i głowami po obu końcach (jedna głowa jest większa od drugiej). Zwykle gra się na nim w pozycji siedzącej grając na obu głowach jednocześnie.
Głowy te wykonane są z podwójnej warstwy koziej skóry. W czasie gry środek każdej głowy jest pokrywany mieszanką mąki, opiłków żelaza i jajka, która jest wcierana w bęben, co nadaje mu wyraźnie metaliczny odcień; prawie jak dzwonek!
Ważna informacja: podobna mieszanina używana jako wcierka na głowy indyjskiego bębna Dayan; mieszanina ta jest zrobiona z mąki, wody i opiłków żelaza, lecz nie zawiera jajek.
Na bębnie Madal gra się siedząc, dlatego posiada on dodatkowy skórzany pasek, za pomocą którego mocuje się instrument do kolan gracza.
Wiele kultur i społeczeństw używa bębnów kielichowych w swoich rytuałach i jest to główna oznaka tego, że bębny wyemigrowały z Afryki wraz z ludźmi!
Doskonałym tego przykładem jest darbuka, który jest bębnem o kształcie kielicha, występującym na Bliskim Wschodzie, a także w Afryce Północnej i Europie Wschodniej. Jest znany pod innymi nazwami w różnych regionach: między innymi dumbeg, tarabaki czy toumperliki.
I oczywiście najsłynniejszy ze wszystkich bębnów kielichowych: djembe!
Muzyczne dziedzictwo i kultura Azji są tak bogate i zróżnicowane, że mamy nadzieję, że zagracie przynajmniej na niektórych z tych kilku wspaniałych bębnów z tego regionu, zanim przejdziecie do odkrycia własnego stylu gry na perkusji!
Odkryj także najlepsze zestawy perkusyjne dla Twojego stylu gry na perkusji...
Bębny Oceanii
Od Australii po różne wyspy Kiribati; na całym Pacyfiku gra na perkusji zajmuje pierwsze honorowe miejsce, dlatego bębny te są integralną częścią obrzędów religijnych, a także popularnej rozrywki.
Na Nowej Gwinei, a także na otaczających ją wyspach, także we wschodniej Mikronezji, bębny są zwykle instrumentami ręcznymi. Mogą mieć kształt klepsydry, tak jak chińskie jiegu lub tubular.
Unikalną cechą bębnów w niektórych częściach Nowej Gwinei jest ich uchwyt. Misternie wyrzeźbione, tak aby przypominały mityczne postacie lub zwierzęta, stanowią integralną część wyglądu i funkcji bębna, ale nie wpływają na jego dźwięk.
Na tych bębnach nie gra się obiema rękami, natomiast osoba grająca jedną ręką trzyma instrument za rzeźbiony uchwyt, a drugą w niego uderza.
W tym regionie i prawie w każdym społeczeństwie gra na bębnach jest domeną mężczyzn. W rejonach, które nie kładą na to nacisku, kobiety są również szkolone, aby w przyszłości być kompetentnymi oraz konkurencyjnymi muzykami. W minionych epokach istnieją dowody na to, że na bębnach grały wyłącznie kobiety.
We wschodniej Polinezji, regionie obejmującym wyspy Pitcairn, bębny nie są trzymane w ręku podczas gry, z racji tego że są dość wysokie i ustawione pionowo. Stawia się je raczej na ziemi niż na jakimkolwiek stojaku i w zależności od wysokości bębna osoba grająca może siedzieć lub stać.
W przeciwieństwie do innych społeczeństw bębny w tym obszarze były używane głównie do celów religijnych i w przeciwieństwie do bębnów z Nowej Gwinei (które należą do indywidualnych osób i są przekazywane przez członków rodziny), te bębny należą do plemion.
Jeszcze jedną interesującą cechą bębnów w większości krajów Oceanii jest fakt, iż rzadko są one grane przez cokolwiek innego niż ręce gracza i prawie nigdy nie posiadają żadnego rodzaju narzędzi, takich jak pałeczki czy młotki perkusyjne.
Kliknij tutaj, aby dowiedzieć się jakie pałki perkusyjne są dla Ciebie!
Bębny Maorysów i Aborygenów
Można by pomyśleć, że ze względu na to, iż bębny są integralną częścią wielu kultur w Oceanii to dla Maorysów z Nowej Zelandii i rdzennych mieszkańców Australii bębny są także istotną częścią ich kultury i systemów komunikacji.
Natomiast, wręcz przeciwnie, w kulturze Maori nie przyjęto gry na bębnach (ani gry na instrumentach strunowych), aż do przybycia europejskich odkrywców, kiedy to zrezygnowali z hurtowej sprzedaży swoich instrumentów na rzecz importu.
Jednak mieli instrumenty, na których grali, głównie gongi, używane do sygnalizowania wojny lub innych oficjalnych wydarzeń. Jeden z takich instrumentów, tumutumu, jest wykonany z kamienia, kości lub drewna i jest uderzany jakimś typem moteczka.
Podobnie jest w Australii, gdzie trzema głównymi instrumentami muzycznymi są didjeridu (lub didgeridoo), bullroarer i gumleaf, z których wszystkie one są instrumentami dętymi.
Znajdź okolicznego nauczyciela perkusji, wyszukując np. „lekcje perkusji Warszawa” na Superprof.
Europejskie bębny
Teraz powiemy trochę o bębnach, które są nam dobrze znane!
Wróćmy na chwilę do przeszłości, gdzie w XIV wieku powstał werbel, który jest instrumentem perkusyjnym z grupy membranofonów o niekreślonej wysokości dźwięku. Używany w muzyce symfonicznej, a także w muzyce rozrywkowej jako jeden z dwóch podstawowych elementów zestawu perkusyjnego wraz z wielkim bębnem. Posiada sprężyny rezonujące, dające charakterystyczny efekt szumu.
Kotły natomiast to instrument perkusyjny, który składa się z błony zwanej membraną, rozpiętej ponad korpusem w kształcie misy najczęściej wykonanym z miedzi. Inaczej niż w większości bębnów, kotły wydają dźwięk o określonej wysokości, możliwe jest zatem ich strojenie. Z formy instrumentu wojskowego kotły wyewoluowały do postaci nieodzownego elementu orkiestry symfonicznej już w XVIII wieku. Dziś wykorzystują je nie tylko orkiestry symfoniczne i marszowe, ale również zespoły rockowe.
Ciekawą informacją jest to, iż kotły pojawiły się wkrótce po werblu, ale popularność zdobyły dopiero około 200 lat później!
Bęben basowy był w stanie przyćmić kotły, ponieważ powstał mniej więcej w tym samym czasie. Być może ze względu na to, że był bardziej przenośny i znacznie częściej preferowany do użytku przez zespoły wojskowe.
Około 400 lat po stworzeniu bębna basowego bongosy pojawiły się na europejskiej scenie muzycznej.
W XIX wieku coraz więcej odkrywców podróżowało na Kubę oraz do Afryki by importować te bębny na europejską scenę muzyczną.
Kilka dekad później, na początku XX wieku, perkusiści mogli kupować całe zestawy perkusyjne: bęben basowy i werbel wraz z ich tomami i oczywiście talerzami.
W 1976 roku pionierem perkusji elektrycznej stał się niemiecki muzyk Karl Bartos, który był perkusistą zespołu Kraftwerk.
Historia gry na perkusji prowadzi nas do miejsca, w którym jesteśmy dzisiaj, gdzie wiele instrumentów perkusyjnych membranowych jest powszechnie używana!
Możemy dodać, że Ringo Starr jest odpowiedzialny za podstawowy zestaw perkusyjny, który tak dobrze znamy w dzisiejszych czasach: bęben basowy, tom-tom i werbel; uzupełniony o hi-haty i talerze!
I jak moglibyśmy zakończyć ten rozdział o europejskiej grze na bębnach, nie wspominając o bodheranie, a więc o ilandzkim bębnie obręczowym, z którego dźwięk wydobywa się przez uderzanie dwustronną pałeczką nazywaną cipín lub tipper. Tradycyjnie składał się z drewnianego korpusu oraz membrany z koziej skóry, chociaż dzisiaj bardzo często wykonywane są z materiałów syntetycznych. Bęben ten jest bardzo popularny w muzyce celtyckiej.
Wyszukaj lekcja gry na perkusji na Superprof.
Dowiedz się, co jeszcze musisz wiedzieć, zanim kupisz swój pierwszy zestaw perkusyjny!
Latynoskie instrumenty perkusyjne i karaibskie bębny
Żadna recenzja instrumentów perkusyjnych nie byłaby kompletna bez szansy usłyszenia egzotycznych dźwięków muzyki Ameryki Łacińskiej!
Conga to jednogłowy bęben pochodzący z Kuby, który można znaleźć wszędzie tam, gdzie grane są latynoskie rytmy. Zwykle jest połączony z mniejszym bębnem dostrojonym do innej wysokości. Bity ręką ma zaskakująco szeroki zakres dźwięków, w zależności od tego, gdzie i w jaki sposób jest uderzany.
Timbale jest podobny do congi, grany na podwyższonych stojakach. Dodatkowo, oba te bębny można stroić.
Cajon pochodzi z Peru i został stworzony przez niewolników z Afryki Zachodniej, przetrzymywanych tam ponad 300 lat temu. Ludzie ci nie mogli znaleźć żadnych zadowalających materiałów do wykonania swoich bębnów, więc wykonali je z materiałów, które mieli pod ręką.
Ten bęben jest niezwykły, ponieważ jest skrzynią perkusyjną. Nie posiada żadnych naciągów i aby uzyskać różne tonacje uderza się go w przednią powierzchnię lub boki, które zazwyczaj są wykonane ze sklejki.
Cajon jest wyjątkowy, ponieważ służy także jako miejsce siedzące: gracz siedzi na skrzyni, odchyla się do tyłu pod niewielkim kątem i uderza w jego boki.
Tradycyjnie osoba grająca na cajonie używała rąk, ale w dzisiejszych czasach szerszy zakres dźwięku uzyskuje się uderzając w niego pałeczkami lub pałkami lub używając szczotek jazzowych.
Innym interesującym faktem jest jego podobieństwo do irlandzkiego bębna noszącego nazwę bodhran. Instrument ten jest bębnem obręczowym, z którego dźwięk wydobywa się przez uderzanie dwustronną pałeczką nazywaną cipín lub tipper. Tradycyjnie składał się z drewnianego korpusu oraz membrany z koziej skóry, chociaż dzisiaj bardzo często wykonywany jest z materiałów syntetycznych.
W ten właśnie sposób opowiedzieliśmy o wielu fascynujących instrumentach, w tym o bębnie djembe, mówiącym bębnie, wspomnieliśmy o zestawie perkusyjnym, a także odświeżyliśmy Twoją pamięć na temat talerzy perkusyjnych!
Historia tych bębnów nie mogłaby być bardziej zróżnicowana, fascynująca i barwna, nieprawdaż?
Tak samo ciekawe są lekcje gry na perkusji! Zamiast szukać lekcji gry na perkusji w pobliżu, użyj strony Superprof, aby szybciej znaleźć nauczyciela dostosowanego do Twoich potrzeb! Wpisz np. „nauka gry na perkusji Wrocław” w wyszukiwarkę platformy.
A może potrzebujesz przewodnika po konserwacji zestawu perkusyjnego?
Lubisz ten artykuł? Oceń nas!
Loading...
