Chemia to przedmiot pełen złożonych pojęć i definicji. Na szczęście, ten słownik chemiczny zawierający podstawowe pojęcia chemiczne pomoże Ci zaznajomić się z obowiązkowymi definicjami. Warto je znać, niezależnie od tego, czy jesteś chemikiem, profesorem, inżynierem czy dopiero zaczynasz swoją przygodę z chemią. Wszyscy powinniśmy znać te pojęcia chemiczne, które pomagają zrozumieć świat niesamowitych eksperymentów, laboratoriów i wybuchowych reakcji.

Tak więc, jeśli planujesz wybrać chemię na nowym egzaminie ósmoklasisty lub jeśli planujesz powtórkę materiału przed maturą, ten słownik pojęć chemicznych na pewno ci pomoże!

Dostępni najlepsi nauczyciele chemii
Alicja
5
5 (36 ocen(y))
Alicja
150 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Joanna
5
5 (36 ocen(y))
Joanna
200 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Anton
5
5 (24 ocen(y))
Anton
90 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Daria
5
5 (22 ocen(y))
Daria
130 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Mateusz
5
5 (28 ocen(y))
Mateusz
250 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Łukasz
5
5 (18 ocen(y))
Łukasz
140 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Aniela
5
5 (14 ocen(y))
Aniela
120 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Dominik
5
5 (19 ocen(y))
Dominik
175 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Alicja
5
5 (36 ocen(y))
Alicja
150 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Joanna
5
5 (36 ocen(y))
Joanna
200 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Anton
5
5 (24 ocen(y))
Anton
90 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Daria
5
5 (22 ocen(y))
Daria
130 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Mateusz
5
5 (28 ocen(y))
Mateusz
250 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Łukasz
5
5 (18 ocen(y))
Łukasz
140 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Aniela
5
5 (14 ocen(y))
Aniela
120 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Dominik
5
5 (19 ocen(y))
Dominik
175 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Zaczynajmy

Chemia: podstawowe pojęcia

Zacznijmy od drobiazgów. Zasadniczo chemia to nauka o atomach, pierwiastkach, związkach i cząsteczkach. Te cztery terminy pomogą ci zacząć. Ale co to znaczy? To ważne pytanie, ponieważ te cztery rzeczy (i materiał, z którego są zrobione) tworzą wszystko we wszechświecie.

bubble_chart
Pierwiastek (np. żelazo lub tlen)

⚗️ Substancja czysta lub coś, czego nie można rozbić na inne substancję.
⚙️ Możesz ją jedynie rozbić na atomy lub najmniejsze fragmenty pierwiastka, które nadal możesz rozpoznać jako konkretny pierwiastek.
Pierwiastek to tylko wiele elementów tego samego atomu.

add_circle_outline
Co to cząsteczki i związki?

⚗️ Cząsteczki to dwa (lub więcej) atomy połączone - lub związane - razem.
⚙️ Tak więc, chociaż atom tlenu nie jest cząsteczką, to jeśli dwa atomy tlenu łączą się ze sobą, to powstaje cząsteczka dwuatomowa O².
⚗️ Związki to cząsteczki, które posiadają wiązania między dwoma różnymi typami atomów.
⚙️ W tym przypadku, jeśli dodasz atom węgla do O², otrzymasz CO².
⚙️ To jest dwutlenek węgla, czyli związek chemiczny.

Jeśli jesteś zainteresowany, opublikowaliśmy również artykuł przedstawiający niesłychane ciekawostki chemiczne. Zapraszamy do lektury!

Budowa atomu: Kolejne terminy z chemii podstawowej

Aby zrozumieć, w jaki sposób atomy wiążą się ze sobą, musimy przyjrzeć się im nieco dokładniej.

Otwarta książka ze wzorami chemicznymi.
Zostań chemikiem; naucz się podstawowej terminologii chemicznej! | źródło: Pixabay - Tanuj Handa
Jak być może wiesz z lekcji chemii, atomy są zbudowane z cząstek, które albo skupiają się w jądrze atomu lub krążą się wokół tego jądra.
Te cząstki posiadają ładunek: pozytywny, neutralny lub negatywny.
Jądro (środek atomu) posiada protony, które mają ładunek dodatni i neutrony, które są neutralne.
Naładowane ujemnie elektrony w międzyczasie krążą wokół jądra.

Są one kluczem do zrozumienia, jak powstają cząsteczki i związki. Atomy wiążą się ze sobą z powodu tych elektronów i istnieją dwa rodzaje wiązań: jonowe i kowalencyjne.

call_split
Rodzaje wiązań

⚗️ Przy wiązaniu kowalencyjnym, dwa atomy mają wspólną parę (lub więcej niż jedną parę) elektronów.
⚗️ W wiązaniu jonowym, jeden atom przekazuje elektron drugiemu.
⚙️ Kiedy tak się dzieje, atom donorowy staje się jonem: zostaje naładowany dodatnio.

Metale to pierwiastki, które lubią tracić elektrony, tworząc wiązania i wytwarzając dodatnie ładunki.

Znajdź korepetytora chemii online tu i teraz. Wpisz np. korepetycje chemia Kraków” w wyszukiwarkę Superprof.

Słownik chemiczny: stany skupienia materii i związki chemiczne

Teraz, gdy już omówiliśmy podstawowe pojęcia chemiczne, rzućmy okiem na kilka definicji, które znajdziesz w swojej książce do chemii.

Cząsteczki tworzą substancje, które mogą znajdować się w trzech różnych stanach skupienia materii. Prawdopodobnie już o tym słyszałeś, ale ważne jest, aby pamiętać, że substancja może zmienić swój stan pod wpływem ciepła i ciśnienia.

assessment
Stany skupienia

⚗️ Gaz: Substancja bez ustalonego kształtu lub określonej objętości.
⚗️ Ciecz: Substancja płynna, bez ustalonego kształtu, ale o określonej objętości.
⚗️ Ciało stałe: Substancja jest bardziej stabilne, a jej cząsteczki są ściślej upakowane. Mają dokładniej ustalony kształt i określona objętość.

Substancje mogą być czystymi pierwiastkami, związkami lub mieszaninami.

add
Mieszanina

⚗️ Definiowana jest jako substancja złożona z dwóch lub więcej połączonych elementów, które nie są związane chemicznie tak jak związek chemiczny.

Istnieją różne rodzaje związków, a znajomość niektórych z nich będzie wymagać znajomości większości podstawowych kursów z chemii:

Węglowodory: są to związki organiczne, które zawierają - jak sama nazwa wskazuje - tylko wodór i węgiel.
Polimery: duże cząsteczki - występujące naturalnie lub syntetyczne i produkowane w laboratorium - które są utworzone z wielu połączonych mniejszych cząsteczek (często węglowodory).
Sól: związek o budowie jonowej, którego ładunek jest neutralizowany. Łączy jony o ładunku dodatnim z ujemnymi.

Wybierz korepetycje chemia z Superprof!

Łyżka soli himalajskiej.
Sól to związek chemiczny, o którym musisz wiedzieć! | źródło: Unsplash - Anastasia Zhenina

Wreszcie w tej sekcji znajdziemy kwasy i zasady. Te związki chemiczne są przeciwieństwami.

Kwasy zawierają wodór, przekazują protony i wytwarzają jony dodatnie w wodzie.
Zasady produkują jony ujemne w wodzie.

Zobaczysz to ponownie poniżej, ale jeśli chcesz bardziej szczegółowych informacji, zobacz nasz artykuł przedstawiający podstawowe pojęcia i prawa chemiczne.

Dostępni najlepsi nauczyciele chemii
Alicja
5
5 (36 ocen(y))
Alicja
150 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Joanna
5
5 (36 ocen(y))
Joanna
200 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Anton
5
5 (24 ocen(y))
Anton
90 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Daria
5
5 (22 ocen(y))
Daria
130 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Mateusz
5
5 (28 ocen(y))
Mateusz
250 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Łukasz
5
5 (18 ocen(y))
Łukasz
140 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Aniela
5
5 (14 ocen(y))
Aniela
120 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Dominik
5
5 (19 ocen(y))
Dominik
175 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Alicja
5
5 (36 ocen(y))
Alicja
150 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Joanna
5
5 (36 ocen(y))
Joanna
200 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Anton
5
5 (24 ocen(y))
Anton
90 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Daria
5
5 (22 ocen(y))
Daria
130 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Mateusz
5
5 (28 ocen(y))
Mateusz
250 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Łukasz
5
5 (18 ocen(y))
Łukasz
140 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Aniela
5
5 (14 ocen(y))
Aniela
120 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Dominik
5
5 (19 ocen(y))
Dominik
175 zł
/zł/h
Gift icon
1-sza lekcja za darmo!
Zaczynajmy

Podstawowa terminologia procesów i reakcji chemicznych

Jeśli zdecydujesz się na wybór chemii w ramach egzaminu ósmoklasisty, musisz znać podstawowe terminy dotyczące reakcji chemicznych - w przeciwnym razie nigdy nie zrozumiesz, co dzieje się w laboratorium lub w eksperymencie!

Po pierwsze, musisz znać trzy definicje określające składniki reakcji chemicznych. Są to:

Substrat: substancja, która jest obecna na początku reakcji.
Katalizator: substancja, która umożliwia reakcję, ale jej nie zmienia.
Produkt: to co otrzymujesz pod koniec reakcji.

Każda reakcja jest endotermiczna lub egzotermiczna, czyli ma ujemny lub dodatni bilans wymiany ciepła z otoczeniem.

W tej tabeli możesz znaleźć kilka ważnych pojęć opisujących główne typy reakcji, z którymi będziesz mieć do czynienia:

Utlenianie (oksydacja)Reakcja, zwykle z udziałem tlenu, w której następuje utrata elektronu.
Redukcja (elektronacja)Kiedy elektrony są dodawane do atomu (przeciwieństwo powyższego!)
DestylacjaGdy mieszanina traci ciecz w wyniku parowania i kondensacji.
Termoliza (rozkład termiczny)Rozbijanie związku na dwie lub więcej substancji przez ogrzewanie.
MiareczkowanieJeśli znasz stężenie roztworu, możesz użyć miareczkowania, aby określić stężenie innego roztworu.

Jeśli interesują cię najważniejsze odkrycia chemiczne, szczegóły znajdziesz w jednym z naszych artykułów!

Język chemii: pomiary i układ okresowy

Zrozumienie terminów podręcznikowych używanych na lekcjach chemii to nie tylko znajomość atomowych struktur stanów skupienia materii. Musisz również wiedzieć, w jaki sposób chemik może wykonać obliczenia lub zmierzyć daną substancję. Ta niezbędna terminologia pomoże na każdych zajęciach z chemii.

Liczba atomowa
Liczba protonów w atomie - a zatem elektronów, ponieważ są każdy pierwiastek posiada ich po równo.
Liczba masowa
Liczba protonów plus liczba neutronów.
Pierwiastki przejściowe
Pierwiastki w grupach od trzeciej do dwunastej układu okresowego. Znane również jako metale przejściowe.
Mol
Jednostka używana do identyfikacji ilości danej substancji.
Mol dowolnej substancji zawiera taką samą liczbę atomów, jak mol innej substancji.
Reaktywność
Jak reaktywna jest substancja w stosunku do innej.
Jeśli umieścisz substancje w kolejności względnej reaktywności, otrzymasz serię reaktywności.
Układ okresowy pierwiastków (Tablica Mendelejewa)
Na pewno zauważyłeś go na ścianie każdego laboratorium chemicznego, w którym gościłeś.
Tabela pierwiastków ułożonych w zależności od liczby atomowej.

Tablica została wymyślona przez jegomościa o nazwisku Mendelejew, o którym możesz dowiedzieć się więcej w naszym artykule: sławni chemicy i ich odkrycia.

Oprócz reakcji prawdopodobnie będziesz musiał napisać równanie chemiczne. To pokazuje w formie pisemnej, jakie substraty są zaangażowane i jakie produkty są wytwarzane.

Będziesz także musiał znać skalę pH. Używamy jej do opisu jak kwasowa lub zasadowa jest substancja. Zakres wynosi od 0 do 14, przy czym substancja najbardziej kwaśny ma najniższą liczbę, a najbardziej zasadowa ma najwyższą. Substancje obojętne mają pH7.

Jesteś zainteresowany rozpoczęciem nauki chemii? Wpisz przykładową frazę „chemia nauka online” na stronie Superprof i znajdź odpowiedniego dla siebie nauczyciela.

Narzędzia chemiczne

Wprowadzenie do słownictwa chemicznego nie byłoby kompletne, bez wzmianki o najważniejszym sprzęcie, jakiego używa w swoim laboratorium każdy naukowiec. Chemia jest nie tylko teoretyczna i analityczna, ale empiryczna, a zatem również praktyczna!

Więcej szczegółów znajdziesz w naszym artykule, który omawia sprzęt chemiczny.

Palnik Bunsena z próbowką i trójnogiem.
Palnik Bunsena to kluczowy termin w słowniku sprzętu chemicznego. | źródło: Pixabay - OpenClipart-Vectors
Palnik Bunsena
Korzystanie z niego będzie jednym z najważniejszych punktów doświadczenia z chemii w szkole średniej.
Podłączając go do przewodu gazowego, uzyskasz ciepło i płomień do eksperymentów chemicznych.
Trójnogi, siatki, trójkąty
Nad palnikiem Bunsena można ustawić trójnóg, na którym można umieścić siatki lub trójkąty do tygli, które podtrzymają zlewki i próbówki do wypełnienia pierwiastkami i roztworami chemicznymi.
Probówka
Ikoniczne narzędzie nauki chemicznej, to cienka tuba, w której będziesz przeprowadzać eksperymenty na roztworach.
Kolba Erlenmeyera to większa odmiana probówki, wykonana najczęściej ze szkła żaroodpornego, w której możesz doprowadzać zawartość do wrzenia.
Biurety
Są jak probówki, ale mają pomiary i są zaciśnięte - dzięki czemu można dodawać do naczynia małe krople roztworu.
Używane są głównie do miareczkowania.
Są wykorzystywane nie tylko w chemii, ale także w biologii i medycynie.
Mała zgniatana plastikowa tuba do transportu płynów.

Jeśli uważasz, że już to wszystko wiesz, zapoznaj się z naszymi innymi artykułami, a opanujesz wszystko, co musisz wiedzieć o chemii.

Pamiętaj, że chemia wpływa na nas każdego dnia.

Znajdź korepetytora chemii online tu i teraz.

Lubisz ten artykuł? Oceń nas!

4,00 (13 ocen(y))
Loading...

Marta Pniewska

Pozytywnie zakręcona idealistka. Straszna psiara i wielbicielka gier planszowych. Fascynatka lingwistyki, kreatywnego myślenia i samorozwoju.